Tokom istorije, mnogi gradovi su se uzdigli do veličanstvenih visina samo da bi potom nestali, zakopani pod slojevima vremena i zaborava. Ti gradovi nisu bili obične naseobine; bili su žarišta kulture, nauke, religije i trgovine, okupljališta umetnika, filozofa i trgovaca koji su izgradili svet kakav poznajemo danas.
Iako su bili izgubljeni vekovima, njihova magija nije nestala. Arheolozi i istoričari su, koristeći moderne tehnologije i metode, uspeli da otkriju ostatke tih drevnih metropola.
Zahvaljujući njihovom radu, svet sada može da svedoči o sjaju i propadanju nekada moćnih gradova, čiji su temelji izgrađeni na mudrosti i vizijama svojih graditelja. Svaki od ovih gradova priča priču o svom vremenu, ljudima koji su ih nastanjivali, njihovim dostignućima i neizbežnom padu.
Od visokih planina Anda do pustinja Sirije, ti gradovi su bili domovi hiljadama ljudi koji su oblikovali svoju sudbinu kroz kulturu, veru i nauku. Neki su bili napušteni zbog prirodnih katastrofa, drugi zbog ratova i osvajanja, dok su neki propali zbog ekonomskih i političkih kriza.
1. Maču Pikču, Peru
Maču Pikču se nalazi na 2.430 metara nadmorske visine, na najvišem delu istočnih Anda, u blizini današnjeg Kuska. Kao najznačajniji simbol Inka, često se naziva „Izgubljenim gradom Inka“.
Godine 1983. proglašen je svetskom baštinom i opisan kao remek-delo arhitekture i jedinstveno svedočanstvo civilizacije Inka.
Grad je izgrađen oko 1450. godine, u vreme kada je carstvo Inka bilo na vrhuncu svoje moći, a napušten je oko sto godina kasnije, kada su Španci srušili njihovo carstvo. Iako je u neposrednoj blizini Kuska, Maču Pikču nikada nije bio osvojen niti uništen od strane španskih konkistadora. Tokom godina, džungla ga je prekrila, a mali broj ljudi znao je za njegovo postojanje. Godine 1911., istoričar i istraživač sa Univerziteta Jejl, Hiram Bingam, otkrio je put do ovog izgubljenog grada.
Godine 2007. proglašen je za jedno od novih sedam svetskih čuda, potvrđujući njegovu globalnu važnost i istorijski značaj.
2. Angkor, Kambodža
Angkor je služio kao sedište Kmerske imperije, koja je započela verovatno 802. godine kada se plemenski vođa Džajavarman II proglasio kraljem, izjednačavajući svoju moć sa božijom. Imperija je pala 1431. godine kada su je osvojili Tajci.
Ruševine ovog grada nalaze se usred šume i obradivog zemljišta severno od Velikog jezera (engl. Tonle Sap), u blizini većeg kambodžijskog grada Siem Reap. Ovaj značajan lokalitet nalazi se pod zaštitom UNESCO-a. Angkor ima više od hiljadu hramova. Neki su danas samo gomile cigli razbacane po pirinčanim poljima, dok su drugi veličanstveni. Najbolje očuvan je Angkor Vat, koji se smatra najvećim svetskim religijskim spomenikom.
Međunarodni tim istraživača, 2007. godine, koristeći satelitske fotografije i druga savremena tehnička sredstva, zaključio je da je Angkor bio najveći predindustrijski grad na svetu, prostirući se na površini od 640 kvadratnih kilometara.
3. Memfis, Egipat
Memfis je bio prestonica prve nome Donjeg Egipta i Starog egipatskog kraljevstva od svog osnivanja do oko 2200. godine pre nove ere, a kasnije ponovo prestonica tokom kratkog perioda Novog kraljevstva i administrativni centar tokom antičke istorije. Njegov staroegipatski naziv bio je Ineb Hedž ili Beli zidovi. Naziv Memfis dobio je po grčkom nazivu za piramidu koju je sagradio Pepi I.
Prema Herodotu, grad je osnovao oko 3100. godine pre nove ere Menes iz Tanisa, koji je uspeo da ujedini dva egipatska kraljevstva. Sa oko 30.000 stanovnika, bio je jedan od najnaseljenijih gradova svog doba. Svoj vrhunac doživeo je za vreme vladavine VI dinastije i razvoja kulta Pta. Memfis će na kratko izgubiti svoju moć za vreme XVIII dinastije koja je uzdigla Tebu, ali nakon osnivanja Aleksandrije definitivno pada na drugo mesto.
Tokom Rimske imperije, Aleksandrija ostaje najvažniji grad, dok Memfis gubi svoju poziciju. Nakon uspostavljanja Al Fustata, Memfis postaje napušten i izvor građevinskog materijala za okolna naselja. U ovom izgubljenom gradu pronađeni su ostaci hrama bogova Pta i Apisa, kao i nekoliko statua, uključujući dve od četiri metra koje prikazuju faraona Ramzesa II.
4. Petra, Jordan
Petra se nalazi u blizini Mrtvog mora na oko 800 metara nadmorske visine. Poznata je po prelepo uklesanim građevinama u stenama. Ovaj jedinstveni grad otkrio je švajcarski istraživač Johan Ludvig Burghart 1812. godine. Pod zaštitom UNESCO-a je od 1985. godine, a tada je opisana kao jedno od najvrednijih kulturnih dobara.
Naziva se i Crveni grad zbog crvenkastih stena u koje je uklesana. Petra je imala razvijene vodene tunele zahvaljujući obilju vode. Nalazila se na raskršću karavanskih puteva koji su spajali Egipat sa Sirijom i Južnu Arabiju sa Sredozemljem. Uprkos izazovima prirode, ostala je jedan od najbolje očuvanih drevnih gradova.
5. Palmira, Sirija
Palmira je važan antički grad smešten u centralnoj Siriji. Dugo je bila značajan karavanski grad za putnike koji su prolazili kroz sirijsku pustinju. Originalni naziv grada, Belmira, potiče iz aramejskog jezika i bio je posvećen bogu Belu.
Početkom srednjeg veka, Palmira je ostala značajan i bogat grad na karavanskom putu koji je povezivao Persiju sa rimskim lukama u Siriji i Fenikiji. Tokom vladavine Tiberija, Palmira je postala deo Rimskog carstva, čime je njen značaj još više porastao jer je povezivala carstvo sa Persijom, Indijom i Kinom. Godine 643. pala je pod muslimansku vlast, a nakon 800. godine grad je počeo da biva napušten.
6. Pompeja, Italija
Jedan od gradova Rimske imperije, Pompeja se nalazila u blizini današnjeg Napulja. Uništena je tokom erupcije vulkana Vezuv 24. avgusta 79. godine. Vulkanski pepeo prekrio je grad, sačuvavši ga od daljeg razaranja. Naučnici su tek 1748. godine otkrili njegov lokalitet.
Iskopine Pompeje pružaju detaljan uvid u život rimskog grada na vrhuncu carstva. Danas je Pompeja jedna od najpopularnijih turističkih atrakcija u Italiji i nalazi se pod zaštitom UNESCO-a.
7. Palenke, Meksiko
Drevni grad Maja, Palenke se nalazi u meksičkoj državi Čijapas. Smatra se jednim od najbolje očuvanih spomenika koji prikazuju arhitekturu Maja. Ovaj predkolumbovski grad bio je aktivan od 100. p.n.e. do 800. godine, nakon čega ga je „progutala“ džungla. Najslavniji vladar drevnog grada Palenke bio je Pakal Veliki, čija je grobnica pronađena ispod Hrama natpisa.
Godine 1987. Palenke je upisan na UNESCO-vu listu svetske baštine. Danas je nacionalni park Palenke jedna od glavnih turističkih atrakcija u Meksiku.
8. Efes, Turska
Efes je bio jonski grčki grad u antičkoj Anadoliji. Osnovali su ga kolonisti iz Atine u X veku pre nove ere, a prema legendi, grad su osnovale žene ratnice.
Sveti Pavle je proveo tri godine u ovom gradu, od 65. do 68. godine, držeći propovedi i pozivajući na veru u Boga. Efes je postao važan centar ranog hrišćanstva, ali je takođe bio poznat i po kultu antičke boginje Artemide. Stanovnici su čak kamenovali Pavla, uzvikujući: „Velika je Artemida iz Efesa!“
Ovi izgubljeni gradovi, sada otkriveni i istraženi, pružaju nam fascinantan pogled u prošlost i svedoče o neverovatnim dostignućima drevnih civilizacija.