Kako doći do manastira Ljubostinja?

U Rasinskom okrugu, na području opštine Trstenik nalazi se selo Prnjavor, u čijem ataru je i manastir Ljubostinja, jedan od značajnijih srednjevekovnih manastira u našoj zemlji.

Ženski manastir, Ljubostinja je zadužbina srpske kneginje Milice, supruge kneza Lazara Hrebeljanovića. Izgrađen je u periodu pred sam početak Kosovskog boja, 1388. godine.

Zanimljivo je predanje o gradnji manastira baš na tom mestu. Naime, legenda koja se u vezi sa time pominje, odnosi se na prvi susret Milice i Lazara. Upravo na mestu, na kome je srpska kneginja kasnije podigla svoju zadužbinu, odigrao se i sudbinski susret sa njenim voljenim Lazarom, budući da predanje navodi da ga je baš na tom mestu mlađana Milica prvi put i ugledala.

Upravo u vezi sa tim predanjem se pominje i nastanak naziva ove svetinje, jer se termin ljubestin slobodno prevodi kao mesto ljubavi. Takođe postoji tumačenje da je naziv ove svetinje izveden od dve reči i to ljubo i pustinja, pa se u tom smislu tumači kao ljubav prema osamljenosti i pustinjačkom načinu života.

Kako ovu svetinju nadvisuju Gledićke planine, to se jedno tumačenje porekla naziva odnosi upravo na samu lokaciju, te se navodi da je iz odrednice ljupka stena zapravo i nastalo Ljubostinja.

Manastir Ljubostinja Vrnjačka banja

Udaljenost između ove svetinje i jedne od najstarijih, ali i najpoznatijih banja u našoj zemlji je nešto manja od 20 kilometara, pa se neretko pominju manastir Ljubostinja i Vrnjačka banja zajedno, iako sama svetinja teritorijalno pripada opštini Trstenik.

Do zadužbine srpske kneginje se može doći iz pravca Vrnjačke banje. Ukoliko se iz ovog lečilišta krene u pravcu Trstenika, nakon 16 kilometara, a posle sela Grabovac, nailazi se i na Ljubostinju.

Manastir je oko četiri kilometra udaljen od Trstenika, kada se krene u pravcu severa i smešten je na obali reke Zapadne Morave.

Manastir Ljubostinja arhitektura

Osnova Ljubostinje je pravougaona, sa upisanim krstom, pa u tom smislu može da podseća i na Hilandar, odnosno na sve one svetinje koje imaju takvu osnovu. Glavna manastirska crkva, koja je posvećena Uspenju Presvete Bogorodice ima sve karakteristike moravskog stila srpske arhitekture.

Interesantno je pomenuti i to da je manastir Ljubostinja jedan od retkih za koji se sa sigurnošću može reći ko je bio zaslužan za njegovu gradnju. Bio je to, i u pesmama opevani, Rade Neimar.

Arhitektura Ljubostinje prepoznatljiva je po rozetama, koje su izuzetno kitnjaste. Od 13 rozeta, koliko ih ukupno ima, šest je malih, dok je sedam velikih. Smatra se da se tada prvi put u srpskoj srednjevekovnoj arhitekturi javlja takav način ukrašavanja.

Danas je manastir Ljubostinja okarakterisan kao Spomenik kulture od izuzetnog značaja.

Manastir Ljubostinja zanimljivosti

• Prvi ženski manastir u tadašnjoj Srbiji je bio upravo manastir Ljubostinja.
• Nedugo nakon Kosovske bitke se srpska kneginja povukla u svoju zadužbinu, gde se i zamonašila.
• Uz kneginju Milicu, ostatak ovozemaljskog života je u Ljubostinji provela i kasnije monahinja Jefimija, inače supruga srpskog despota Uglješe Mrnjavčevića, Jelena.
• I danas se u manastiru Ljubostinja nalaze zemni ostaci kneginje Milice i despotice Jelene.
• U vreme postojanja Srpske despotovine, u ovoj svetinji su čuvane i mošti Svete Petke.
• Manastir Ljubostinja je poslednja zadužbina članova dinastije Nemanjić.
• U ovoj svetinji je monahinja Jefimija izvezla i čuvenu Pohvalu knezu Lazaru.
• Za života je kneginja Milica u Ljubostinji organizovala i prepisivačku školu.
• Među pet manastira koji su tokom 18. i 19. veka bili najbogatiji je i Ljubostinja.
• Freske manastira nalikuju antičkim freskama, koje su viđane u drevnim palatama.
• Ova Svetinja je i domaćin manifestacije, koja nosi naziv Jefimijini dani.
• U prvim decenijama 15. veka, počev od 1418. godine je Ljubostinja funkcionisala kao muški manastir, da bi ponovo ženski manastir Ljubostinja postala 1937. godine.