Iako je tek nešto manje od pet decenija bila prisutna na istorijskoj sceni, Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija-SFRJ, bila je zajednica država koju su mnogi smatrali utopijskom, a koja je ostavila značajan trag. I ne samo u istoriji naroda Balkana, odnosno država koje su je činile, nego i na svetskoj sceni.
Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija je pokazala da je suživot (ne)moguć u takvim okolnostima. Mada mnogi, koji sebe danas nazivaju Jugonostalgičarima, ipak smatraju drugačije.
U zavisnosti od toga sa kime danas razgovarate o tome kako je bilo živeti u bivšoj Jugoslaviji, zavisiće i slika koju ćete o tom istorijskom periodu steći.
Oni kojima je bilo dobro u to doba, sa setom će se prisećati kako je “crveni pasoš” bio jedan od najcenjenijih dokumenata i kako su mogli sebi mnogo toga da priušte. Oni malo realniji, koji nisu baš bili naklonjeni tadašnjem komunističkom režimu, očekivano će imati sasvim drugačije viđenje toga kako je izgledao život u nekadašnjoj Jugoslaviji.
I jedni i drugi imaće pravo, jer sve zavisi od perspektive iz koje taj istorijski period posmatraju.
Ipak, jedno je sigurno, Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija bila je tvorevina koja je uspela da opstane skoro pet decenija.
Kratka istorija SFRJ
Na dan 29. novembra 1945. godine, kada se kasnije i obeležavao Dan republike, umesto dotadašnje Kraljevine Jugoslavije biva formirana država koja nosi naziv Federativna Narodna Republika Jugoslavija ili FNRJ, u znak sećanja na isti datum dve godine ranije, kojom prilikom je prilikom Drugog zasedanja AVNOJ-a bila doneta odluka o formiranju nove države.
Sve do 1963. godine je u upotrebi bio taj naziv.
Glavni grad te novoformriane balkanske države bio je Beograd. Osim Srbije, u sastav FNRJ ulazila je i teritorija okolnih država, koje će kasnije činiti SFRJ.
Zapravo je naziv Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija uspostavljen tek od 1963. godine.
Bila je to socijalistička zajednica država, a funcionisala je kao savezna republika. Na vlasti je bio jednopartijski sistem i karakterisana je kao samoupravna država, na čijem čelu je bio doživotni predsednik po imenu Josip Broz Tito.
Iako je Savezna skupština bila ta koja je imala zakonodavnu vlast u nekadašnjoj Jugoslaviji, ne treba zaboraviti da je bio prisutan jednopartijski sistem, odnosno da je na političkoj sceni bila pristna samo Komunistička partija Jugoslavije ili KPJ.
Za dan osnivanja države uzima se 29. novembar 1945. godine, dok je ustav usvojen poslednjeg dana januara naredne godine. Na dan 27. aprila 1992. godine je SFRJ zvanično prestala da postoji, nakon što se raspala i poslednja zajednica koja je u svom nazivu imala i termin Jugoslavija, a koju su činile samo dve od nekadašnjih jugoslovenskih država, Srbija i Crna Gora.
Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija – zanimljivosti
- Kraljevina Jugoslavija je poznata i kao Prva Jugoslavija, dok je Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija znana i kao Druga Jugoslavija.
- Ivan Ribar bio je prvi predsednik Jugoslavije nakon Drugog svetskog rata. U to doba je Josip Broz Tito bio na mestu predsednika Vlade.
- Na mesto predsednika SFRJ je Tito došao 1953. godine it u je ostao sve do smrti, 1980. godine.
- Osobenost postojanja te države je i samoupravni model.
- Socijalističke republike, njih ukupno šest (Srbija, Crna Gora, Hrvatska Slovenija, Makedonija i Bosna i Hercegovina), te dve autonomne pokrajine (Kosovo i Metohija i Vojvodina) ulazile su u sastav SFRJ, koja pod tim nazivom zvanično postoji od 1963. godine.
- Radne akcije u kojima su učešće uzimali omladinci i omaldinke iz svih tadašnjih jugoslovenskih republika doprineli su gradnji infrastrukture SFRJ na najbolji mogući način.
- Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija ostala je upamćena kao zajednica država koja je u to doba imala izuzetno jaku vojsku. Njen osnov činila je Jugoslovenska narodna armija, odnosno JNA.
- Tri su jezika bila zvanična u bivšoj Jugoslaviji. Uz srpsko-hrvatski, bili su to i slovenački i makedonski. U onim sredinama gde je živelo mešovito stanovništvo, nije bilo neuobičajeno da se i na većinskim jezicima stanovnika, ali i na manjinskim, ističu svi zvanični natpisi.
- Iako nije zvanično zabranjivana, nije tajna da su pristalice tog jednopartijskog, komunističkog sistema bili otpadnici od vere. Ipak, u to doba aktivnu ulogu je uspela da zadrži Katolička crkva. Zbilo se tada i da je formirana Makedonska pravoslavna crkva, koja se dana 17. jula 1967. godine bez poštovanja aktuelnog kanona odvojila od Srpske pravoslavne crkve.
- Himna Jugoslavije je bila Hej, Sloveni.
- Jugoslovenska trobojka bila je i zvanična zastava Jugoslavije, sačinjena od panslovenskih boja, plave, bele i crvene, sadržala je i zvezdu petokraku, koja je smatrana simbolom komunizma.
- Jugonostalgičari su ljudi koji i danas sa setom u glasu govore o tome kako se živelo u Jugoslaviji i koji o tome vremenu imaju samo reči hvale.
- U vreme postojanja Jugoslavije, kriminal u svim državama je bio na vrlo niskom nivou.
- Radnici u doba postojanja SFRJ imali su značajna prava. Nije bilo neuobičajeno ni da od državnih preduzeća u kojima su bili zaposelni dobijaju stanove.
Kadkakozasto.com / B.A. / “Wikipedia”
