Huti, poznati i kao Ansar Allah, predstavljaju ključne aktere u složenom političkom i vojnom pejzažu Jemena. Ova šiitska pobunjenička grupa, koja je prvi put privukla pažnju javnosti tokom devedesetih godina prošlog veka, stekla je značajnu moć i uticaj, posebno tokom poslednje decenije.
Njihova uloga u građanskom ratu u Jemenu, političkim sukobima i međunarodnim odnosima čini ih važnim faktorom u regionu Bliskog Istoka. Razumevanje porekla, ciljeva i uticaja Huta ključno je za analizu aktuelnih dešavanja u Jemenu i šire.
Gde je Jemen?
Jemen, država smeštena na krajnjem jugu Arabijskog poluostrva, ima bogatu istoriju koja je duga hiljadama godina. Još u davnim vremenima tu je živela visoko razvijena civilizacija, koja je cvetala još u toku X veku pre nove ere, ostavljajući iza sebe tragove pismenosti i kulturnog nasleđa koji i danas zadivljuju.
Herodot, slavni antički istoričar, prvi je zabeležio postojanje Jemena i nazvao ga Arabis Felix, što znači Srećna Arabija. Ovaj naziv nastao je zbog plodnog tla Jemena, koje je bilo blagosloveno izobiljem začina i retkih biljaka. Tamjan, posebno cenjen u to vreme, rastao je na ovim prostorima i bio je korišćen u obredne svrhe, posebno u verskim ceremonijama politeističkih zajednica.
Zemlja se isticala se po raznovrsnosti i bogatstvu prirodnih resursa, čime je privlačila pažnju trgovaca i osvajača tokom vekova. Osim što je bio trgovinski čvor na raskršću različitih kultura, Jemen je bio i središte gde su se mešali različiti uticaji i tradicije.
Jemen se graniči sa Saudijskom Arabijom na severu i Omanom na istoku, dok izlazi na Crveno more na zapadu i Adenski zaliv na jugu.
Teritorija Jemena obuhvata više od 200 ostrva, uključujući i poznato ostrvo Sokotra, koje je smešteno u Arapskom moru. Ovo ostrvo se izdvaja po svojoj jedinstvenoj flori i fauni, predstavljajući pravo prirodno blago.
Glavni grad Jemena je Sana, impozantan grad bogate kulturne baštine i arhitektonskih čuda. Sana nije samo administrativni centar, već i kulturni centar zemlje, sa svojim pijacama, džamijama i tradicionalnim kućama koje svedoče o bogatom istorijskom nasleđu.
Jemen je aktivan član međunarodnih organizacija, uključujući:
- Arapsku ligu
- Pokret nesvrstanih
- Ujedinjene Nacije
- Organizaciju islamske saradnje
Uprkos svojoj dugoj istoriji, Jemen danas prolazi kroz različite izazove, uključujući političke nemire i humanitarnu krizu. Ipak, kulturno nasleđe i istorija ove zemlje ostaju snažno ukorenjeni u njenom identitetu, podsećajući svet na njenu neverovatnu prošlost i doprinos ljudskoj civilizaciji.
Ko su Huti?
Huti, poznati i kao Ansar Allah, predstavljaju značajnu silu koja oblikuje dešavanja u Jemenu. Njihova prisutnost i uticaj preovlađuju u većem delu zemlje, uključujući i glavni grad Sanu, kao i neka strateški važna područja na zapadu i severu, blizu granice sa Saudijskom Arabijom.
Pojava Huta tokom devedesetih godina prošlog veka predstavlja prelomni trenutak u istoriji Jemena. Međutim, Huti postaju značajni akteri 2014. godine, kada su hrabro ustali protiv vlasti, prisilivši je na povlačenje i time izazvali ogromnu humanitarnu krizu. Uprkos modernim izazovima, Huti i dalje nastoje da očuvaju tradicionalnu plemensku organizaciju, koja je sastavni deo njihove identifikacije.
Glavni saveznik Huta je Iran.
Građanski rat u Jemenu
Saudijska Arabija je napala Jemenu 2014. godine, pridružujući se vojnoj kampanji sa ciljem suzbijanja Huta, koji su pobunom protiv jemenske vlade izazvali političku nestabilnost. Napad na Jemen te godine označio je početak složenog sukoba koji se brzo proširio i doveo do dugogodišnjeg građanskog rata.
Jemen je već deset godina pogođen sukobom, a Huti i dalje drže kontrolu nad značajnim delovima zemlje. Iako je Saudijska Arabija bila u pregovorima o primirju, situacija ostaje kompleksna. Zvanična vlada Jemena smestila se u Adenu.
I mada su borbe između Huta i vojne koalicije značajno opale prošle godine, situacija ostaje napeta. U 2023. godini, jemenski pobunjenici i vladine snage postigle su dogovor o razmeni oko 800 zatvorenika tokom trodnevnih pregovora.
Huti su uključeni u pregovore posredovane od strane Omana sa saudijskim zvaničnicima, kako bi se postiglo trajno primirje. Obnova odnosa između Saudijske Arabije i Irana 2023. godine podstakla je nade za mirnim procesom u Jemenu.
Prema podacima UN-a, oko 21,6 miliona ljudi, što čini dve trećine stanovništva Jemena, nalazi se u očajničkoj potrebi za humanitarnom pomoći i zaštitom. I to je najveća humanitarna katastrofa na svetu.
Kakav je položaj Huta u sukobu Izraela i Palestine?
Sa ciljem vršenja pritiska na Izrael da okonča rat protiv Gaze, Huti sprovode napade na komercijalne i vojne brodove sa potencijalnim izraelskim vezama.
Odlučni su u svojim naporima i najavili su da će nastaviti ove napade čak i nakon nedavnih udara SAD-a i Velike Britanije na Jemen, demonstrirajući svoju odlučnost da se bore za prava Palestinaca.
Pored zahteva za okončanjem rata, Huti istovremeno iznose zahtev Izraelu da omogući povećanje humanitarne pomoći za Gazu, stavljajući akcenat na hitnost situacije i potrebu za pružanjem podrške stanovnicima pogođenim sukobom.
U skladu sa ovim događajima, unutar Jemena, grupa je zabeležila nagli porast regrutovanja, iskorišćavajući podršku lokalnog stanovništva za ljude Gaze.
Napadi Huta i odgovori značajnih svetskih sila, uključujući SAD, pokrenuli su brzo nalaženje rešenja od strane drugih zemlja i Vlada, sa željom da uđu u pregovore sa Hutima ne bi li odložili da bure baruta eksplodira.
Važno je napomenuti da napadi Huta na Crvenom moru i Sueckom kanalu, koji čine 30 posto svetskog brodskog saobraćaja, već izazivaju promene u logistici pomorskog prevoza. Nekoliko brodarskih kompanija najavilo je planove za preusmeravanje brodova duž obale Afrike kako bi izbegle rizike i neizvesnosti vezane uz ove napade.
Huti igraju ključnu ulogu u jemenskom građanskom ratu, istovremeno izražavajući podršku Palestinaca, posebno Gazi. Njihova uloga u regionu Bliskog istoka postala je centralna tačka u složenoj političkoj i vojnoj dinamici.