Deo Nacionalnog parka Đerdap, Golubačka tvrđava je uvrštena među Spomenike kulture od izuzetnog značaja u Srbiji. Nalazi se na svega par kilometara udaljenosti od Golupca i to na samom početku Đerdapske klisure na Dunavu.
Tvrđava Golubački grad jedna je od najznačajnijih među tvrđavama Srbije na Dunavu i to najpre zbog izuzetno bogate istorije, budući da datira iz 14. veka.
Golubački grad
Od tri dela se sastoji Golubačka tvrđava. Njena pozicioniranost je ono što oduševljava mnoge posetioci, budući da Golubački grad leži tik uz obalu Dunava na okomitoj litici.
Samo utvrđenje čine:
- gornji grad sa citadelom
- prednji grad
- zadnji grad
Smatra se da je na potezu ispred samog utvrđenja nekada postojalo naselje, o čemu svedoči manji broj materijalnih ostataka koji se i danas mogu videti na prilazu tvrđavi.
Ulazak u tvrđavu je uključivao i dve kapije, a sam Golubački grad ima i deset kula.
Budući da je tvrđava Golubac prilikom gradnje maksimalno prilagođena samom području na kome se nalazi, to sasvim očekivano ona ima nepravilan oblik. Izuzev unutrašnjeg utvrđenja, nekada je tu postojalo i spoljašnje, dok je rov ispunjen vodom postojao ispred dela tvrđave koji se nalaz na najnižoj nadmorskoj visini.
Primarna namena ove tvrđave na Dunavu, kao i mnogih drugih, bila je kontrola i zaštita ne samo drumskog saobraćaja na tom području, nego i rečnog, budući da Golubački grad leži na mestu koje se smatra početkom moćne Đerdapske klisure.
Danas u okviru Golubačke tvrđave postoje četiri zone i to:
- I zona ili zelena
- II zona ili plava
- III zona ili crvena
- IV zona ili crna
Mnogi turisti najpre biraju obilazak zelene zone, prosto zato što je najmanje zahtevna od svih. Takođe se preporučuje pre posete tvrđavi proveriti na zvaničnom sajtu da li su sve zone dostupne, budući da je u trenutku pisanja ovog teksta crvena zona zatvorena za posetioce.
Golubačka tvrđava istorija
Iako do sada nisu otkriveni precizni podaci o tome ko je sagradio Golubačku tvrđavu, smatra se da je podignuta tokom 14. veka. Upravo iz tog perioda i datira prvo pominjanje ovog utvrđenja u pisanim izvorima. Na osnovu tog traga se zna da je u to doba bila pod vlašću Ugara i da je ugarska vojska tada boravila u utvrđenju.
Krajem tog veka je srpski knez Lazar Hrebeljanović napao Golubački grad, mada istorijski izvori ne navode kako se taj pohod završio. Turski sultan Bajazit Prvi je najverovatnije 1391. godine osvojio ovo utvrđenje, ali je tadašnji ugarski kralj Žigmund samo godinu dana docnije opet pokušao napad na tvrđavu.
Kada je srpski despot Stefan Lazarević i zvanično postao ugarski vazal, on od kralja Žigmunda kao dar dobija upravo Golubački grad.
U periodu između 1402. i 1410. godine je utvrđenjem upravljao srpski despot Stefan Lazarević, koji je mnogo toga uradio na njenom poboljšanju. Kasnije, kada je Stefana nasledio Đurađ Branković, bio je prinuđen da Ugarima vrati Golubački grad, kako bi i zvanično bio priznat za naslednika srpskog despota Stefana Lazarevića.
Jeremija i 12.000 dukata
Jedan od istorijski najzanimljivijih događaja koji se vezuje za Golubački grad zbio se oktobra meseca 1427. godine.
U to doba je vojvoda Jeremija bio zapovednik grada. Kada je kralj Žigmund svoje posede zatražio nazad, a u skladu sa odredbama ugovora u Tati, naišao je na negativan odgovor. Tačnije, vojvoda Jeremija je odbio da mu da Golubački grad na upravu, sve dok ne dobije nazad 12.000 dukata. Kako je tvrdio, upravo je toliko dukata on lično srpskom despotu dao tokom upravljanja gradom.
Vojvoda je tvrdio da o tome ima dokaz i napisemno, te je to dao na uvid ugarskom kralju. Međutim, ovaj je taj dokument smatrao neispravnim, te nije isplatio 12.000 dukata. I zato, vojvoda Jeremija Golubački grad prodaje, ni manje ni više nego Osmanlijama.
Kada je ugarski kralj Žigmund shvatio koliko mu je neprijateljska osmanska vojska blizu, on brzo prekoputa Golubačkog grada, na rumunskoj strani Dunava podiže utvrđenje koje nosi naziv Laslovar. Upravo iz tog utvrđenja je 1428. godine ugarska vojska krenula u pohod na Golubački grad. Ubrzo osmanska i ugarska vojska sklapaju primirje.
Golubačka tvrđava i dalje ostaje pod osmanskom upravom, dok Ugari stiču pravo da se povuku u utvrđenje na rumunskoj strani.
Međutim, osmanska vojska ne poštuje sklopljeni mir, pa već tokom povlačenja napada ugarsku vojsku. Tokom narednih godina su usledili pokušaji povratka utvrđenja u ugarske ruke, da bi prema odredbama Segedinskog mira, koji je potpisan 1444. godine, Golubačka tvrđava ponovo prešla u ruke srpske despotovine, na čijem čelu se tada nalazio Đurađ Branković.
Tokom avgusta meseca 1458. godije je Golubački grad ponovo osvojen od turskih snaga, u čijem posedu ostaje sve do 1683. gdine. Zatim u jednom kratkom periodu prelazi u ruke austrijskog cara Leopolda Prvog, a koji samo sedam godina docnije upravu nad utvrđenjem daje ugarskim snagama.
Nakon potpisanog Požarevačkog mira 1718. godine, Golubački grad se vraća Osmanlijama i u njihovim rukama ostahe sve do Prvog srpskog ustanka. Nakon neuspelog pokušaja Srba da se oslobode viševekovne turske vlasti. Golubačka tvrđava se vraća Osmanlijama, u čijim rukama ostaje do Drugog srpskog ustanka.
Golubačka tvrđava radno vreme
Nakon renoviranja, tvrđava Golubački grad je otvorena za posetioce i to tokom cele godine, s tim što se radno vreme Golubačke tvrđave razlikuje u određenim periodima.
Od novembra do februara je tvrđava za posete otvorena u periodu od 10 do 14 časova, dok je radno vreme Golubačke tvrđave u martu i oktobru mesecu od 10 do 16 sati. Maj, juni i septembar su meseci kada je Golubački grad za posete otvoren duže i to između 10 i 17 časova, a najduže je radno vreme tokom jula i avgusta, odnosno od 10 do 18 sati po lokalnom vremenu.
U toku cele godine je ponedeljak neradan dan.
Golubačka tvrđava cena ulaznice
Uzevši u obzir da postoje četiri zone u okviru Golubačke tvrđave, cene ulaznica se za svaku od njih razlikuju.
Na sajtu tvrđave Golubački grad su precizno navedene cene za sve zone, a prva ili zelena zona je ona koju turisti najčešće biraju.
Prema informacijama za septembar 2024. godine, cena ulaznice za sve odrasle posetioce za tu zonu iznosi 750 dinara, dok penzioneri plaćaju ulaznicu 450 dinara.
Ulaz je za decu uzrasta do 12 godina potpuno besplatan, ukoliko u posetu dolaze u pratnji roditelja, odnosno zakonskog staratelja, dok je 200 dinara cena ulaznice za decu uzrasta između 12 i 18 godina. Studenti i đaci tokom ekskurzija ulaznicu plaćaju 350 dinara, dok je cena ulaznice za Golubačku tvrđavu za grupne posete 650, odnosno 800 dinara po osobi, a u zavisnosti od toga da li je u pitanju grupna poseta bez ili sa uslugama vodiča.