Poslednjih godina sve je više ljudi u celom svetu, koji sa nestrpljenjem očekuju novembar mesec i to posebno oni, koji važe za takozvane kupoholičare, te imaju običaj da uživaju u kupovini.

Crni petak, dan koji obeležava početak praznične sezone kupovine, proširio se širom sveta kao nezaobilazni datum za ljubitelje velikih popusta i sniženja. Poreklo ove tradicije može se pratiti do sredine 20. veka u Sjedinjenim Američkim Državama. Bez ikakve sumnje, ovaj fenomen postao je ključni momenat za maloprodaju i potrošačku kulturu, uzevši u obzir da privlači pažnju kupaca širom sveta.

Rani koreni

Samo jedan dan nakon Dana zahvalnosti, praznika koji se slavi četvrtog četvrtka u novembru, pada Crni petar (engl. Black Friday).

Podsećanja radi, Dan zahvalnosti je vreme okupljanja porodica i izražavanja zahvalnosti za blagoslove i plodove godine koja prolazi. U tom smislu je petak posle tog praznika postao deo produženog vikenda za mnoge Amerikance, a trgovine su prepoznale priliku za privlačenje potrošača specijalnim ponudama i popustima.

I to je samo jedno od tumačenja o nastanku Crnog petka.

Crni petak je i komercijalni fenomen

Jedna od karakteristika Crnog petka jeste i produženo radno vreme mnogih prodavnica širom sveta. Naime, na taj dan trgovci uglavnom otvaraju vrata prodavnica u ranim jutarnjim satima, privlačeći kupce koji su spremni da iskoriste posebne ponude. I upravo takva praksa često dovodi do velikih gužvi u trgovinama, što stvara posebnu atmosferu uzbuđenja među potrošačima. Neki čak organizuju specijalne događaje i nagradne igre kako bi dodatno privukli pažnju.

Ono što je počelo kao američka tradicija brzo se proširilo i na veći deo sveta. Danas, Crni petak je poznat širom sveta, a trgovci u mnogim zemalja nude značajna sniženjia kako bi privukli potrošače. Ovaj dan često označava početak praznične kupovine i inspiriše potrošače da planiraju svoje kupovine unapred, kako bi iskoristili najbolje ponude.

Teorije o nastanku naziva

Prisutno je nekoliko teorija o poreklu naziva Crni petak i za svaku se mogu naći oni koji je podržavaju i oni, koji ne mogu nikako da je dovedu u vezu sa nazivom tog dana. Kada pročitate o čemu se radi, biće vam i jasnije zbog čega.

Jedna od najčešće pominjanih teorija o poreklu naziva Crni petak ukazuje na to da je naziv nastao zbog toga što su trgovine počele da zarađuju sasvim dovoljno da izađu iz crvenog, odnosno da počnu da ostvaruju profit, a obično nakon perioda slabijih prihoda tokom prethodnog perioda godine.

Druga teorija se retko kome dopada, budući da se prema njoj Crni petak povezuje sa trgovinom crnim robljem. Prema ovoj teoriji, trgovci crnim robljem bi nakon Dana zahvalnosti snižavali cene robova kako bi privukli kupce pred dolazak zimske sezone. Međutim, važno je napomenuti da je ova teorija verovatno netačna i nije potkrepljena pouzdanim istorijskim podacima.

Postoji još jedna teorija o poreklu naziva i ona ima čvršće istorijske temelje. Na dan 24. septembra 1869. godine, dvojica poznatih brokera sa Vol strita, Džej Gould i Džim Fisk, pokušali su da monopolizuju tržište zlata. Njihov plan je bio dogovoren sa uticajnim političarem Bosom Tvidom. Međutim, taj njihov pokušaj nije uspeo, a cena zlata je brzo pala, pa je zato taj dan ostao upamćen kao Crni petak i to zbog finansijskog kolapsa koji je nastao.

Još jedan značajan događaj se odigrao u petak nakon Dana zahvalnosti, kada je Filadelfija doživela kolaps i to zbog ogromnog broja ljudi, koji su došli u grad zarad rane božićne kupovine i sportskih događaja. Policija je zbog haosa koji je nastao tog dana prozvala taj dan Crni petak.

Kako je Crni petak postao popularan?

Termin Crni petak je počeo da dobija na popularnosti 1966. godine, kada se prvi put taj naziv pojavio u časopisu The American Philatelist. Godine 1975. New York Times je koristio taj izraz kako bi opisao probleme u gradu koji su nastali zbog popusta dan nakon Dana zahvalnosti.

I dok je neke od ovih teorija možda teže dokazati istorijski, ali i u njih poverovati, one su postale deo bogate legende koja okružuje ovaj važan dan u svetu trgovine i posebno među ljubiteljima šopinga.