Rođena kao Irina u grčkoj porodici Kantakuzin, u srpskoj narodnoj tradiciji je ostala upamćena kao Prokleta Jerina. Bila je udata za Đurđa Brankovića, srpskog despota. U brak sa njim je stupila 1414. godine.
.jpg){kind=link}
Iako se zna da je rođena u tadašnjem Konstantinopolju, današnjem Istanbulu, istorija ne beleži i tačnu godinu njenog rođenja, mada se smatra da je to bilo na samom početku 15. veka. Visoku vizantijsku titulu sevastokratora nosio je njen otac, Dimitrije Prvi Kantakuzin, koji je u jednom periodu bio i despot Moreje. Njegov deda, a Irinin pradeda, bio je jedan od vizantijskih careva, Jovan VI Kantakuzin, koji je na vizantijskom prestolu bio u periodu od 1347. do 1354. godine.
Poznato je i da je preminula na Rudniku, 1457. Godine i to u nekom manastiru u tom kraju današnje Srbije. Međutim, osim teorije da je bila monahinja u rudničkom manastiru i da je tamo okončala život, takođe je zastupljena i teorija da je njen sin po imenu Lazar bio taj koji je otrovao, ne bi li došao na vlast.
U braku sa despotom Đurđem, Jerina Kantakuzin imala je šestoro dece, dve ćerke i četvoricu sinova. Mara Branković i Katarina Branković su bile njihove ćerke, a sinovi Todor, Grgur i Stefan, te ranije pomenuti Lazar Branković.
Ko je bila Jerina?
Slobodno se može reći da je prokleta Jerina ili despina Irina, odnosno Irina Kantakuzin, pa Irina Branković bila žena kojoj je srpski narod život značajno otežao, iako postoji donekle opravdan razlog za to zašto je Jerina prokleta.
Kada je despot Đurađ Branković prestonicu iz Beograda preneo u Smederevo, a nakon što je određeni deo teritorija bio primoran da preda Turcima, počinje priča o tome zašto je Jerina prokleta. Tačnije, kada je počela gradnja Smederevske tvrđave, u kojoj je i tadašnja despotica uzela aktivno učešće.
Gradnja utvrđenja započeta je 1428. godine. Čitavih 11 godina nakon toga su uglavnom neimari iz Grčke zidali ovo velelepno utvrđenje, koje je trebalo da nalikuje tadašnjim vizantijskim utvrdama. Međutim, tokom gradnje učestvovali su i kulučari, odnosno srpski narod koji je bio primoran na to. U to doba narod je bio gladan, a morali su da rade prisilno. Uz to, kao vezivni materijal korišćena su jaja, što je izazvalo revolt kod naroda koji je bio gladan. Sve to je izazivalo veliko nezadovoljstvo u srpskom naroru, pa je u tom smislu u narodnom pamćenju ostala kao izuzetno surova vladarka,
I nije to jedina zašto je Jerina prokleta. Sama činjenica da je njena ćerka Mara Branković data turskom sultanu, ne bi li se rešila neka politička pitanja, takođe je dovela do osude naroda. Ostaje, međutim i danas pitanje zašto je carica Milica, koja je isto na neki način žrtvovala svoju ćerku ostala upamćena kao mučenica, a Jerina Branković nije.
Više o tome ko je podigao Smederevsku tvrđavu pročitajte u odvojenom tekstu.
Prokleta Jerina legende
Mnogo je legendi i predanja očuvano u srpkom narodu, pa čak i ona da je prokleta Jerina bacala decu. Pa ipak, to je uglavnom sve ostalo bazirano na narodnom predanju, mada se za mnoge građevine vezuje ime upravo ove žene.
Kada je građena Zvornička tvrđava, recimo, koja se takođe njoj pripisuje, Jerina je zavodila mlade junake, želeći tako da zadovolji svoje strasti. Tako barem tvrdi do danas očuvana legenda. Staza koja iz grada Zvornika do tvrđave, kako navodi „TO Grada Zvornika“ ostala je upamćena kao Jerinina staza strasti ili, jednostavnije Jerinin put kamena. Na toj stazi nalazi se i Velika kula, koja je donekle i zaslužna za naziv same staze. Po legendi, upravo je sa te kule Jerina bacala svoje „iskorišćene“ mlade ljubavnike, kako se ne bi pročulo o njenim seksualnim težnjama.
Postoji i legenda da je prokleta Jerina uspela da otruje čak i svoju rođenu sestru i to zbog ljubomore. Nasuprot Zvorničkoj kuli je, po legendi njena sestra gradila utvrđenje. Zbog ljubomore, Jerina Branković ju je pozvala u goste u usmrtila otrovom, a onda i preuzela i njenu kulu.
Očuvana je i legenda o zakopanom blagu, koje je prokleta Jerina vešto skrila ispod Smederevske tvrđave.
Prokleta Jerina zanimljivosti
Dvojicu njenih sinova su turske snage zarobile 1441. godine. Prema naredbi tadašnjeg sultana Murata Drugog, i jedan i drugi su oslepljeni.
Vaskoliki srpski narod je despoticu Irinu, odnosno prokletu Jerinu otvoreno krivio za to što je Mara Branković postala turska sultanija, udajom za sultana Murata Drugog.
I mada postoje izvori koji navode da je Jerina Kantakuzin sa Đurđem imala šestoro dece, u pojedinim izvorima se dovodi u pitanje to da li je Mara Branković bila njena ili ćerka prve despotove supruge, koja je bila princeza iz oblasti Trapezunta, a koja je bila majka i Jelene Branković.
Mnoga utvrđenja širom Srbije i u zemljama okruženja poznata su i kao Jerinin grad, iako ne postoje proverljivi podaci o tome da je baš prokleta Jerina njih gradila. Osim tvrđave Maglič, Jerinin grad je i tvrđava Koznik kod Pljevalja, ali i tvrđave Bovan i Grabovac, te mnoge druge.
Ostrvica na Rudniku još je jedno utvrđenje koje je poznato i kao Jerinin grad. Prema narodnoj legendi, ovo utvrđenje koje se nalazi u Rudničkom kraju i pripada teritoriji opštine Gornji Milanovac podigla je Irina Branković, odnosno prokleta Jerina, za koju se veruje da je u jednom od manastira na tom području i preminula.