Njegovo bogatstvo u današnje vreme merilo bi se milijardama, a mnogi nažalost ne znaju ko je bio Miloš Savčić? Doduše, i u vreme kada je živeo, u drugoj polovini 19-og i u prvim decenijama prošloga veka, mogao je da stane po bogatstvu rame uz rame sa onima, koji su važili za najbogatije ljude toga doba u čitavoj Evropi.
Pored toga što je bio građevinski inženjer, Miloš Savčić je bio i preduzetnik i dobrotvor, koji je ostavio značajan trag u razvoju Srbije toga doba. S obzirom na to da je bio i politički angažovan, bio je u jednom trenutku i na čelu Beograda.
Miloš Savčić biografija
Osnovni biografski podaci pokazuju da je na dan 07. avgusta 1865. godine u Svilajncu, u tadašnjoj Kneževini Srbiji, rođen Miloš Savčić. Njegov otac, Teodor Savčić se bavio trgovinom i to mu je dobro išlo. Majka Miloša Savčića zvala se Jelena.
Nakon završene osnovne škole u Svilajncu, Miloš školovanje nastavlja u Beogradu, a zatim i u Minhenu. Posle završene realke, odnosno gimnazije, odlazi u Nemačku, gde upisuje Visoku tehničku školu u Minhenu 1889. godine.
Budući da je još za vreme školovanja prepoznat kao marljiv i inteligentan, to najpre ostaje da u pomenutoj školi predaje predmet koji se ticao železnica i puteva, nakon čega biva angažovan i u samoj Nemačkoj, gde je uzeo učešće u gradnji železnica na tlu Bavarske. Ne treba izgubiti iz vida činejenicu da je Miloš Savčić bio jedan od retkih Srba toga doba koji je imao prilike da pruži svoj doprinos u toj sferi, što je bez imalo sumnje bila velika čast. I to ne samo zato što je bio stranac, angažovan na gradnji nemačke železnice, već i zato što je u to doba bio mladi stručnjak.
Ipak, medalja ima i drugu stranu. Budući da je bio stranac u državnoj službi Nemačke, to Savčić nije mogao da stekne status državnog činovnika. Jednostavno, bio je angažovan po ugovoru, što je izazivalo dodatnu peripetiju.
Uprkos tome, Miloš Savčić je pružio značajan doprinos u gradnji železnice na tlu Bavarske. Najpre je njegovo angažovanje bilo usmereno na snimanje terena, a zatim je dobio zaduženje da kao inženjer nadzire gradnju jednog mosta. Ono po čemu je taj most bio poseban jesu lukovi, koji su na njemu bili izrađeni od armiranog betona, što se zbilo prvim put u istoriji gradnje mostova. Uz sve navedeno, bio je zdužen i za proveru elaborata, koje su prema snimcima terena koje je on načinio, izrađivali drugi stručnjaci.
Uzevši u obzir da se po stručnosti istakao, Miloš Savčić dobija i priliku da putuje Bavarskom, kako bi se bavio snimanjem i trasiranjem terena predviđenog za gradnju železnice. Uprkos mladosti, nizao je uspehe u toj oblasti. Međutim, to je dovelo i do zavisti pojedinih starijih inženjera, koji su uprkos godinama iskustva imali niža primanja od njega.
Bio je angažovan i na razvoju i primeni metode po takozvanom blok sistemu, koja se primenjuje prilikom centralizovanja skretnica.
Miloš Savčić u Srbiji
Iako ima mnogo više činjenica o liku i delu Miloša Savčića koje treba pomenuti, jedna koja se često izdvaja jeste i njegov rad sa Ajfelom. Naime, čuveni konstruktor iz Francuske, Gistav Ajfel je nedugo nakon gradnje Ajfelovog tornja, odnosno Ajfelove kule u Parizu postao poznat širom sveta. A Miloš Savčić je po povratku iz Nemačke trebalo da počne kod njega da radi.
U Srbiju se vratio 1891. godine, jer mu je preminula majka. Budući da je trebalo da pričeka da bi otišao da radi kod Ajfela, Miloš donosi odluku da ode da odsluži dug otadžbini. U to vreme je pet meseci trajao vojni rok. Međutim, mogao je da traje i kraće, pod pretpostavkom da na vreme bude položen oficirski ispit.
Kako je Miloš bio inženjer, a ne vojnik u duši, zbilo se da je pao na praktičnom delu oficirskog ispita i to, verovali ili ne, kada je trebalo da prema vojnim pravilima obeleži trougao. Budući inženjer, on je to uradio po pravilima, ali to nije važilo u vojsci, što je dovelo do toga da taj deo oficirskog ispita ne prođe. Bilo je to vreme kada je trebalo da počne da radi kod Gistava Ajfela, pa je Miloš, igrom sudbine bio prinuđen da taj ugovor otkaže i ostane u Srbiji, što se sigurno pozitivno odrazilo na istoriju naše zemlje, u kojoj je Savćić na različite načine ostavio značajan trag.
Nakon jednogodišnjeg angažovanja u tadašnjoj Beogradskoj opštini, otvara sopstvenu kancelariju u Beogradu. Počev od 1893. godine sa Gašparom Bekerom, sa kojim je studirao u Minhenu, Miloš Savčić void Inženjersko-arhitektonsku kancelariju.
Rad Miloša Savčića u Srbiji
Tada čuveni trgovac i kasnije zadužbinar, Luka Ćelović, bio je prvi za koga je Miloš Savčić radio. Pošto je izradio projekat za njegovu kuću, koja se nalazila u Karađorđevoj ulici, Miloš je bio angažovan i od drugih uspešnih ljudi toga doba. Osim Jovana Jovanovića, poznatog po nadimku Šapčanin, angažovao ga je i Milan Pavlović, takođe trgovac, kao i Milutin Marković, koji je tada bio sudija Kasacionog suda.
Pravo da izgradi prvu klanicu u tadašnjoj Srbiji dobila je upravo firma Miloša Savčića. Od toga je kasnije nastalo čuveno beogradsko preduzeće BIM Slavija.
Novac koji je nakon tog angažovanja dobio, Miloš je uložio. Kupio je akcije Beogradske prometne banke deoničarskog društvo, te ubrzo nakon toga postaje i član Nadzornog odbora te banke, a posle i Upravnog.
Miloš Savčić zaslužan je i za to što je Beograd dobio i prvu strugaru. Bila je to u Kraljevini Srbiji i prva parna strugara većeg kapaciteta. Zanimljivo je pomenuti i to da je Savčić zaslužan i za gradnju prve žičare u Srbiji. Istini za volju, nije to bila žičara kakvom je danas poznajemo, ali je jeste bila neka vrsta žičare. Korišćena je za eksploataciju šuma na Tari za potrebe beogradske strugare.
Zaslužan je i za formiranje Društva za osiguranje Srbija, koje je bilo prvo takve vrste u našoj zemlji.
Bio je i jedan od članova Upravnog odbora Vračarske štedionice, koja je stekla zvanično pravo na Ribarsku banjo i njenu eksploataciju. Upravo je Miloš Savčić bio taj koji je izradio plan za modernizaciju ovog lečilišta, što je rezultiralo ubrzanim razvojem Ribarske banje.
Takođe, njegovom zaslugom niklo je i zdanje Vračarske štedionice u Beogradu. U pitanju je građevina, koja se nalazi i dan danas na raskrsnici ulice Kneza Miloša i Srpskih vladara, u čijem prizemlju je poznata beogradska apoteka.
Miloš Savčić je, pored ostalog zaslužan i za mnoge druge projekte, u kojima je uzeo aktivno ušeće. Među njima su:
- početak prevoza šljunka i peska rekama
- osnivanje Fabrike stakla u Kostolcu
- gradnju pruge koja je povezivala Niš i Knjaževac
- otkriće naslaga kamenog uglja podno planine Tresibabe u istočnom delu Srbije
- osnivanje Srpskog komiteta u Ženevi nakon Albanske golgote
- stvaranje Prometne banke, koja je u svoje vreme bila i jedna od najuspešnijih u zemlji
- osnivanje Udruženja banaka
- učešće u radu fabrike Sartid u Smederevu i Fabrike cementa u Beočinu, gde je bio i član Upravnog odbora i potpredsednik
- osnivanje Rudarsko-industrijskog ancionarskog društva Kosovo, sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici
- početak eksploatacije lignita u pomenutom rudniku
- otvaranje strugare nadomak Višegrada, na teritoriji današnje Bosne i Hercegovine
Miloš Savčić u politici
Osim u privrednom životu zemlje, Miloš Savčić je ostavio značajan trag i na političkoj sceni Srbije. Ne samo da je ostao upamćen kao čovek, koji je uzeo učešće u osnivanju Samostalne radikalne stranke 1905. godine, nego je bio i narodni poslanik, a kasnije i ministar građevina i gradonačelnik Beograda.
Čak deset godina i to u periodu između 1920. i 1930. godine na čelu Beograda bio je Miloš Savčić. Zapravo je bio najpre predsednik Beogradske opštine, a potom i gradonačelnik Grada Beograda.
Mnogo toga je Miloš Savčić učinio i za Beograd, budući da je bio i na čelu jedne od najuspešnijih banaka toga doba i član mnogih značajnih organizacija i gradonačelnik. Između ostalog je i:
- poboljšao rad komunalnih gradskih službi i njihovu efikasnost
- počeo sa primenom Knjige putnika, koja je postalaobavezna u prestoničkim hotelima
- izradio svu dokumentaciju potrebnu za kaldrmisanje Beograda
- poboljšao samofinansiranje gradskih službi, uvođenjem novena u naplati vode i električnog osvetljenja
- osnovao Štedionicu Opštine Grada Beograda
- započeo radove na gradnji Gradske bolnice
- izgradio novu električnu centralu
- izgradio je gradski vodovodni i kanalizacioni sistem
- osnovao Valjaonicu lima u tadašnjem Zemunu
Miloš Savčić naslednici
Bio je oženjen Katinkom, čije je devojačko prezime bilo Leve. Iz braka sa njom, Miloš Savčić ima petoro dece – četvoricu sinova, Milenka, Svetozara, Ljubišu i Vladetu, kao i ćerku po imenu Jelica.
Pred sam početak Drugog svetskog rata, na dan 09. marta 1941. godine, u Beogradu je preminuo Miloš Savčić. Njegovo većno počivalište nalazi se na beogradskom Novom groblju.
Nije tajna da je mnogo toga materijalnog što je Miloš stekao i ostavio, nacionalizovano, a među ostalim i mesto, na kome se nalazi grob Josipa Broza Tita. O tome kako je on došao uopšte do tog zdanja postoje neke, nimalo lepe priče, kojima se mi nećemo baviti. Bilo kako bilo, zna se da je Kuća cveća smeštena u zdanju, odnosno na imanju, koje je bilo u vlasništvu Miloša Savčića.
Crkvi koja se nalazi u njegovom rodnom Svilajncu i koja je posvećena Svetom Nikoli zaveštao je značajan deo imovine. I pre toga su on i njegova supruga tu svetinju obilato pomagali.
Još zanimljivih činjenica o Milošu Savčiću
- Dvojica njegovih sinova bili su arhitekte, a druga dvojica inženjeri.
- Njegova ćerka Jelica bila je udata za Aleksandra Acovića, takođe građevinskog inženjera.
- Nakon kupovine vinograda, za šta je Miloš Savčić takođe zaslužan, niče i danas prestižna prestonička stambena četvrt na Dedinju.
- Nedaleko od današnje Gradske skupštine, tamo gde se dodiruju Andrićev venac i ulica koja danas nosi naziv Kralja Milana, Miloš Savčić je podigao zdanje, u kome je i okončao svoj životni vek.
- Iako je bila Nemica poreklom, Katinka je odbila saradnju sa okupatorom Srbije. Sve to je rezultiralo izbacivanjem porodice Savčić iz sopstvenog doma u centru grada. Do kraja rata su živeli na Dedinju, što su im bile vikendice. Međutim, nova komunistička vlast im po završetku rata oduzima imanje, pa je imovina porodice i danas predmet restitucije.
- Kuća u kojoj je živeo tadašnji predsednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, a kasnije i porodica Slobodana Miloševića, u Užičkoj ulici broj 15 pripadala je porodici Savčić. U njoj je sve do otimanja živela Miloševa ćerka Jelica.
- U vlasništvu Miloša Savčića bilo je i mnogo zdanja duž današnje Knez Mihailove ulice u Beogradu.
O Milošu Savčiću se govorilo da je, uprkos tolikom materijalnom bogatstvu, ostao skroman čovek, koji nije bio sklon hvalisanju zbog svojih dela, koja su nesumnjivo izuzetno značajna ne samo za Beograd, nego i za celu Srbiju.