Grad koji se ne može uporediti ni sa jednim drugim mestom u Evropi, Venecija je posebna. Podignuta na drvenim stubovima, iznad močvarnog tla , već više od hiljadu godina prkosi vremenu, plimama i istorijskim previranjima. Mreža gradskih kanala i mostova nije rezultat urbanističkog plana, već prilagođavanje teškim prirodnim uslovima.
U periodu svog uspona, Venecija je bila trgovačka i pomorska sila, čije su zastave vijorile širom Sredozemlja. Grad je povezivao Zapad sa Istokom, donoseći bogatstvo, umetnost i nove ideje. Danas, ta prošlost živi u fasadama crkava, palata i uskim ulicama koji čuvaju uspomene na drugačije vreme.
Kretanje kroz Veneciju, pre svega staro jezgro grada, zahteva strpljenje. Ovde nema automobila, nema autobusa. Grad funkcioniše isključivo peške ili vodenim putem. Uličice su često toliko uske da dvoje ljudi jedva mogu da se mimoiđu, dok su kanali i dalje glavne saobraćajnice.
Venecija – kratka istorija
Nastala je u 5. veku, kada su stanovnici severne Italije, bežeći pred upadima varvarskih plemena, potražili sigurnost na ostrvcima venecijanske lagune. Rani doseljenici podizali su naselja na drvenim stubovima zabijenim u plitko morsko dno. Grad se razvijao izolovano, oslanjajući se na ribarstvo, trgovinu i brodogradnju.
Već u 9. veku Venecija je stekla faktičku nezavisnost od Vizantijskog carstva, učvrstivši svoju poziciju trgovačkog i pomorskog centra između Evrope i Bliskog istoka. Zahvaljujući strateškoj lokaciji, grad je postao važna tačka za trgovinu začinima, svilom i luksuznom robom.
Presudan trenutak u istoriji Venecije dogodio se 1204. godine tokom Četvrtog krstaškog rata. Krstaška vojska, uz odlučujuću podršku Venecijanske Republike, zauzela je Carigrad, tadašnju prestonicu Vizantijskog carstva. Bio je to prvi pad Carigrada u istoriji. Venecija je tom prilikom stekla ogromne teritorije, trgovačke privilegije i pravo na brojne gradove i luke u istočnom Mediteranu, uključujući Krit, Eubeju i deo Peloponeza.
Nakon pada Carigrada, Venecija učvršćuje svoju dominaciju na moru. Latinsko Carstvo, koje je osnovano na ruševinama Vizantije, trajalo je do 1261. godine, ali Venecija nije izgubila svoj trgovački uticaj ni kada su Vizantinci obnovili deo svoje vlasti. Tokom 14. i 15. veka Venecija dostiže vrhunac moći, razvijajući sopstvenu mrežu kolonija i osiguravajući monopole u trgovini začinima.
Pad Konstantinopolja pod osmansku vlast 1453. godine i otkriće novih pomorskih puteva oko Afrike postepeno su smanjili značaj Venecije. Ipak, grad je dugo zadržao umetnički, kulturni i trgovački uticaj u Sredozemlju.
Možda vas zanima i kako je pao Carigrad 1453. godine?
Godine 1797. Venecija se bez borbe predala Napoleonu Bonaparti. Ukidanjem Mletačke Republike nakon više od hiljadu godina nezavisnosti završava se njena politička samostalnost. Kasnije je pripala Austrijskom carstvu, a 1866. godine ušla je u sastav ujedinjene Kraljevine Italije.
Venecija atrakcije
Venecija je grad koji najbolje upoznajete polako, kroz šetnju. Najčešće se obilazak započinje na Trgu Svetog Marka (Piazza San Marco), istorijskom i političkom srcu grada.
Na ovom trgu nalazi se Bazilika Svetog Marka, poznata po bogato ukrašenim mozaicima i kombinaciji vizantijskog i zapadnog stila gradnje. Pored bazilike smeštena je Duždeva palata, nekadašnje sedište vlasti Mletačke Republike. Sa trga se uzdiže i toranj Campanile di San Marco, sa čijeg vrha pogled seže daleko preko krovova Venecije i njenih kanala.
Tu se nalazi i Caffè Florian, otvoren 1720. godine. Jedan od najstarijih kafića u Evropi, a tokom istorije bio je omiljeno mesto okupljanja umetnika, diplomata i književnika.
Krećući se od Trga Svetog Marka ka Velikom kanalu, nemoguće je zaobići Most Rialto (Ponte di Rialto), jedan od najpoznatijih mostova Venecije. Izgrađen u 16. veku, na mestu gde se oduvek odvijala najintenzivnija trgovina, most i danas služi kao vitalna veza između dve strane grada. U njegovoj neposrednoj blizini nalazi se čuvena pijaca Rialto, mesto gde stanovnici svakodnevno kupuju svežu ribu, povrće i druge lokalne proizvode.
Nedaleko od Rialta, skrivena u jednoj od uskih venecijanskih uličica, nalazi se knjižara Libreria Acqua Alta. Knjige su ovde smeštene u gondolama, kadama i buradima, kao zaštita od čestih poplava koje pogađaju grad. Knjižara je postala simbol venecijanskog snalaženja u uslovima stalne borbe sa vodom.
Za drugačiju perspektivu grada preporučuje se poseta Skali Kontarini del Bovolo, spiralnom stepeništu koje se uzdiže uz jednu od palata. Sa njegovog vrha pruža se pogled na crkvene kupole i crvene krovove Venecije, daleko od užurbanosti glavnih ulica.
Venecija nije samo istorijsko središte, pa je dobra opcija i kratka vožnja brodom vodi do ostrva Murano, poznatog po proizvodnji stakla. Tradicija izrade venecijanskog stakla potiče još iz 13. veka, a posetioci mogu obići Muzej stakla (Museo del Vetro) i prisustvovati prikazima ručne izrade staklenih predmeta u lokalnim radionicama.
Još jedno ostrvo koje vredi posetiti je Burano, poznato po živopisnim fasadama kuća i tradiciji izrade čipke. Prema lokalnoj legendi, ribari su farbali kuće u jarke boje kako bi ih lakše pronalazili u gustoj magli. Danas, šetnja Buranom predstavlja jedno od najživopisnijih iskustava tokom boravka u Veneciji.
Za one koje zanima najranija istorija lagune, Torcello nudi drugačiju priču. Danas gotovo pust, Torcello je u srednjem veku bio mnogo naseljeniji i značajniji od same Venecije. Ovde se nalazi bazilika Santa Maria Assunta, poznata po dobro očuvanim vizantijskim mozaicima iz 11. veka.
Karneval u Veneciji je priča za sebe. Održava se svake godine u februaru i poznat je po raskošnim maskama i kostimima koji oživljavaju duh prošlih vekova. Tradicija nošenja maski datira iz 12. veka, kada su one služile da se izjednače društvene razlike tokom vremena slavlja.
Na kraju, šetnja Venecijom teško da može biti potpuna bez posete bazilici Santa Maria della Salute. Ova monumentalna građevina, podignuta u znak zahvalnosti nakon velike epidemije kuge u 17. veku, dominira ulazom u Veliki kanal. Njen značaj prevazilazi lokalne okvire: za srpsku kulturu crkva ima posebno mesto zahvaljujući pesmi Laze Kostića, „Santa Maria della Salute“
Šta probati i popiti u Veneciji?
Venecijanska kuhinja razvijala se kroz vekove pod uticajem geografskih uslova i trgovinskih veza sa Istokom. Osnovu lokalnih jela čine morski plodovi, pirinač, palenta i jednostavni sastojci pripremljeni tako da sačuvaju autentične ukuse.
Jedan od najprepoznatljivijih specijaliteta je sarde in saor – marinirane sardine sa crvenim lukom, pinjolima i grožđicama. Ovo jelo potiče iz vremena kada je bilo potrebno produžiti svežinu ribe, a danas se smatra nezaobilaznim delom tradicionalne kuhinje.
Još jedno tipično jelo je bakala mantekato – kremasti namaz od sušenog bakalara, koji se nakon dugog kuvanja i mućenja služi na kriškama hleba ili uz palentu.
Za ljubitelje testenina, preporučuje se bigoli in salsa – deblji oblik špageta serviran sa sosom od karamelizovanog luka i slanih inćuna. Ukusi su snažni, ali uravnoteženi, što odražava jednostavnu, ali bogatu kulinarsku tradiciju Venecije.
U mnogim barovima moguće je probati cicchetti, male zalogaje koji se poslužuju uz čašu vina ili spric. To su jednostavna jela, često zasnovana na morskim plodovima, suhomesnatim proizvodima ili sezonskim povrćem.
Što se pića tiče, spric je neizostavan deo venecijanskog načina života. Nastao u susednoj Padovi, spric kombinuje Proseko, gaziranu vodu i Aperol ili Campari, a služi se kao lagano osveženje u svako doba dana. U Veneciji se često može naručiti i Bellini, koktel napravljen od proseka i pirea od belih breskvi, koji je prvi put poslužen sredinom 20. veka u poznatom „Harry’s Baru“.
Za desert, najčešći izbor je bussolà, jednostavan, aromatičan kolač u obliku kruga ili slova „S“, koji potiče sa ostrva Burano.
Kako iz Beograda do Venecije?
Postoji više načina da iz Beograda stignete do Venecije, u zavisnosti od budžeta, vremena i preferencija.
Avionskim prevozom, najbrža opcija su direktni letovi iz Beograda do aerodroma Marco Polo u Veneciji ili do aerodroma u Trstu i Trevizu, koji se takođe koriste za dolaske u Veneciju. Direktan let traje oko sat i po, a od aerodroma do centra grada moguće je stići vodenim taksijem, voznom linijom ili autobusom do Piazzale Roma, glavne autobuske stanice Venecije.
Autobuskim prevozom, vožnja traje oko 11 do 13 sati, u zavisnosti od rute i stajanja. Postoji više prevoznika koji povezuju Beograd i Veneciju, najčešće sa polascima u večernjim časovima i dolaskom narednog jutra.
Automobilom, putovanje traje približno 9 sati, zavisno od gužve na graničnim prelazima i izboru rute. Najčešća trasa vodi preko Hrvatske i Slovenije. Za vožnju kroz Sloveniju potrebna je vinjeta, a putarine se plaćaju i na autoputevima kroz Hrvatsku i Italiju. Vozilom se dolazi do parkinga na Piazzale Roma, odakle se u centar Venecije nastavlja pešice ili vodenim prevozom.
Bez obzira na način putovanja, treba imati u vidu da je Venecija potpuno zatvorena za saobraćaj motornih vozila, pa je planiranje dolaska do odgovarajuće tačke (poput Piazzale Roma ili železničke stanice Santa Lucia) važno za dalju organizaciju kretanja po gradu.
Kada posetiti Veneciju?
Vreme posete Veneciji zavisi od toga kakvo iskustvo želite. Grad ima izražene sezonske razlike u broju posetilaca, vremenskim uslovima i ceni smeštaja.
Proleće, posebno april i maj, idealno je za obilazak Venecije. Temperature su prijatne, kreću se između 15 i 22°C, grad još nije preplavljen turistima kao tokom leta, a priroda u laguni oživljava. Šetnje su tada najprijatnije, bez prevelikih gužvi.
Leto donosi visoke temperature koje često prelaze 30°C, uz povećanu vlažnost vazduha. Jul i avgust su najprometniji meseci u godini, pa su gužve na ulicama, mostovima i vaporetto linijama znatno izraženije. Osim toga, cene smeštaja i ugostiteljskih usluga su tada najviše.
Jesen, naročito septembar i početak oktobra, jedno je od najboljih perioda za posetu. Temperature su i dalje prijatne, kreću se od 18 do 24°C, a broj turista se smanjuje. U to vreme grad ima smireniju atmosferu, a svetlost nad lagunom dobija specifičnu mekoću koja pogoduje razgledanju i fotografisanju.
Zima u Veneciji je hladna i maglovita, sa temperaturama koje se kreću između 0 i 7°C. Iako je ovo period kada se dešavaju česte poplave (acqua alta), grad ima poseban šarm, posebno tokom Karnevala u februaru, kada Venecija postaje centar svečanih događanja. Zimski meseci su takođe period kada su gužve najmanje, a cene znatno povoljnije.
Za one koji žele da izbegnu najprometnije periode, preporuka je da izbegavaju posetu tokom jula i avgusta, kao i tokom produženih vikenda i velikih praznika.