Posvećen prazniku Presvete Bogorodice, manastir Studenica je odigrao značajnu ulogu u istoriji Srpske pravoslavne crkve. Ne samo zato što je u pitanju zadužbina Stefana Nemanje, koji je odbacio titulu velikog župana i zamonašio se, te otišao u Hilandar da se pridruži svom sinu, potonjem Svetom Savi, nego i zato što se manastir Studenica smatra temeljom srpske duhovnosti.
Veliki župan Stefan Nemanja gradi manastir Studenicu, udaljen oko 50 kilometara od Raške i Kraljeva, kao svoju zadužbinu.
Kasnije će vrlo značajnu ulogu u Studenica imati zato što će tu biti pohranjene mošti Svetog Simeona, odnosno velikog župana Stefana Nemanje, koji se upokojio na Hilandaru.
Ko je podigao manastir Studenica?
Nakon što se odrekao prestola u korist svog sina Vukana, veliki župan Stefan Nemanja odlučuje da ode na Svetu Goru i tamo se pridruži svom najmlađem sinu Rastku, koji će kasnije ostati upamćen kao Sveti Sava, prvi srpski arhiepiskop i osnivač autokefalne Srpske pravoslavne crkve.
Tokom boravka na Svetoj Gori oni podižu manastir Hilandar, a 1186. godine u Srbiji veliki župan Stefan Nemanja, odnosno monah Simeon, kako je nazvan u monaštvu, podiže i svoju zadužbinu.
Od Raške je manastir Studenica udaljen nešto manje od 50 kilometara , a nešto više od 50 kilometara ga deli od Kraljeva.
Kome je posvećen manastir Studenica?
Građen je u stilu srpske arhitekture koji je poznat kao raški stil. U okviru kompleksa manastira Studenica postoje čak četiri crkve.
Zato se ne može jednostavno reći kome je posvećen manastir Studenica, jer osim crkve posvećene Presvetoj Bogorodici, tu je i crkva Svetog Nikole. Takođe, deo manastirskog kompleksa je i crkva posvećena Svetom Joakimu, koja je poznata kao Kraljeva crkva.
Uz njih, u okviru manastirskog kompleksa postoje i ostaci još jedne crkve koja je ranije bila deo kompleksa manastira Studenica.
Zanimljivosti o manastiru Studenica
Zemni ostaci osnivača srpske srednjevekone države i loze Nemanjića, Stefana Nemanje koji je tokom vladanja nosio titulu velikog župana, nalaze se u njegovoj zadužbini, manastiru Studenica. Tačnije nalazile su se sve do Prvog srpkog ustanka. Zbog čestih napada na manastir, one su bile oko dve decenije van ove Svetinje, da bi konačno 1839. godine bile ponovo vraćene.
Omanju crkvu koja je posvećena Svetim Joakimu i Ani, 1314. godine podže srpski kralj Milutin Nemanjić. Po tituli koju je nosio ona biva nazvana Kraljeva crkva.
Ispred hrama posvećenog Presvetoj Bogorodici, koji je takođe deo kompleksa manastira Studenica je 1235. godine unuk velikog župana Stefana Nemanje, srpski kralj Radoslav podigao pripratu i na taj način dao svoj doprinos ovom manasturskom kompleksu.
Od čak 14 crkava, za koje se smatra da su ranije bile deo kompleksa ovog velelepnog manastira, do danas ih je očuvano ukupno tri i sve tri su aktivne Svetinje.
Krovna konstrukcija manastira bila je izrađena od olova. U doba turske vladavine, ona je skinuta, a surovi turski osvajači su je pretopili i od nje izrađivali municiju.
Manastir Studenica sa celokupnim kompleksom nalazi se pod zaštitom UNESCO-a počev od 1986. godine.
Iz doba gradnje glavne crkve potiče i trpezarija u okviru manastirskog kompleksa, specifična po stolovima izrađenim od kamena i sedištima zidanim od kamena, koji su očuvani do današnjih dana.
Iako su mnogi arhitektonski ukrasi zanimljivi, onaj koji se nalazi iznad glavnog ulaza je poseban. Na njemu su prikazani Bogorodica, Hrist i dva arhanđela. Tu se nalaze i natpisi na srpskoslovenskom jeziku, što je prvi put zabeleženo u srednjevekovnoj sakralnoj arhitekturi.
Arhitektonski elementi poznati kao Studenički orao i Studenički krst specifični su za ovaj manastir.
Freske manastira Studenica izrađene su oko deceniju nakon završetka gradnje ove Svetinje. Iako danas ne može naročito da se vidi, poznato je da su umetnici toga doba, koji su bili angažovani na oslikavanju unutrašnjosti Studenice koristili i zlato.
Mada su vidljivi natpisi na srpskoj ćirilici, postoje indicije da su freske manastira Studenica izradili najbolji carigradski majstori toga doba.
Kao jedna od najlepših fresaka Studenice, ali i čitavog srpskog srednjeg veka, izdvaja se Studeničko Raspeće.
Portreti članova dinastije Nemanjić, odnosno njihove freske u Studenici posebno su značajni. I to najpre oni koji prikazuju Stefana Prvovenčanog i kneza Vukana, jer je to prvi put u srednjevekovnom freskoslikarstvu da se oni mogu videti.
(Kadkakozasto.com / B.A. / “Manastirstudenica.rs”)
