Jedan od sinova velikog župana Stefana Nemanje i njegove supruge Ane, bio je i Rastko.

Nakon Vukana i Stefana, rodio se najmlađi sin porodice Nemanjić, koji će i ostaviti najvećeg traga ne samo u istoriji Srbije, nego i u istoriji Srpske pravoslavne crkve.

Rastko Nemanjić biografija

Nedaleko od današnjeg grada Novog Pazara u starom gradu Rasu 1174. godine rođen je Rastko Nemanjić. Vrlo rano je Rastko pokazao interesovanje za crkvu, iako je bio i zahumski župan 1190. godine, već dve godine nakon toga je pobegao iz roditeljskog doma i otišao na Svetu Goru, gde se i zamonašio.

U ruskom manastiru na Svetoj Gori, koji je posvećen Svetom Pantelejmonu se Rastko zamonašio, gde je dobio monaško ime Sava.

Nakon što bude otišao sa prestola, Stefan Nemanja će takođe otići na Svetu Goru, kako bi se pridružio najmlađem sinu, gde će dobiti monaško ime Simeon. Upravo će Stefan Nemanja i Rastko Nemanjić, odnosno Simeon i Sava, kako su bila njihova monaška imena, na Svetoj Gori podići i manastir Hilandar.

Vrlo je bila značajna uloga Rastka Nemanjića i u pomirenju dvojice braće, Vukana i Stefana Prvovenčanog, kada je on doneo očeve mošti sa Atosa i nad njima 1204. godine uspeo da pomiri zavađenu braću.

Značaj Svetog Save

Pored toga što je odigrao izuzetno značajnu ulogu u pomirenju braće, Sveti Sava je ostao upamćen i po tome što je izdejstvovao autokefalnost, odnosno samostalnost Srpske pravoslavne crkve, koja je tada stekla status arhiepiskopije.

Naime, on je izdejstvovao od vaseljenskog patrijarha i nikejskog cara 1219. godine autokefalnost Srpske pravoslavne crkve, a postao je i zvanično prvi srpski arhiepiskop.

Budući da je preminuo u gradu Velikom Trnovu u Bugarskoj dana 14. januara, odnosno 27. januara 1236. godine, to je Sava najpre bio u tom gradu i sahranjen. Kasnije je kralj Stefan Vladislav Prvi preneo njegove mošti u manastir Mileševa.

Sveti Sava je bio značajan i zbog prosvetiteljskog rada, kao i zbog dela koja je ostavio iza sebe. Neka od najznačajnijih dela Rastka Nemanjića, potonjeg Svetog Save su:

• Žitije Svetog Simeona
• Hilandarski tipik
• Karejski tipik
• Zakonopravilo
• Studenički tipik

Zanimljivosti o Svetom Savi

• Kult Svetog Save bio je izuzetno jak u srpskom narodu, pa je Sinan paša u vreme turske vladavine ovim prostorima želeo da taj kult na sve načine uništi. Zato je naredio da na Vračarskog platou u Beogradu budu spaljene mošti ovog Svetitelja, a pretpostavlja se da se to zbilo 1594. godine. Međutim, spaljivanje moštiju Svetog Save na Vračaru zapravo je još više ojačala njegov kult.
• Na mestu na kome su prema verovanju spaljene mošti Svetog Save na Vračaru podignut je hram Svetog Save, koji je najveća pravoslavna crkva u Srbiji.
• Kada je odlučio da sa ruskim monasima, koji su se našli na dvoru njegovog oca, pobegne na Svetu Goru, Rastko je roditeljima rekao da ide u lov, pa je to osnovni razlog zbog koga oni odmah nisu krenuli u potragu za njim. Stigli su ga tek kada je već prispeo na Svetu Goru, ali se Rastko nije pokolebao u svom naumu da se zamonaši, pa je iskoristio trenutak kada su vojnici, koje je njegov otac poslao zaspali, i tako se zamonašio u ruskom manastiru Sveti Pantelejmon na Atosu.
• Nedugo nakon toga je monah Sava prešao u manastir Vatoped, a poznato je da je sva novčana sredstva koje je dobijao od porodice ulagao u taj svetogorski manastir. Tom prilikom je sazidao čak tri crkve u okviru manastira Vatoped.
• Zabeleženo je i da je u pismima često pozivao roditelje da slede njegov primer i zamonaše se.
• Nakon napuštanja prestola u korist sina Stefana, potonjeg Stefana Prvovenčanog je i Stefan Nemanja odlučio da krene put Svete Gore. Tamo se zamonašio i dobio monaško ime Simeon.
• Razlog zbog koga su Sava i Simeon započeli obnovu nekadašnjeg manastira Hilandareon, potonjeg manastira Hilandar, koji je jedini srpski manastir na Svetoj Gori, vezan je za molbu monaštva Vatopeda da od vizantijskog cara Sava zatraži obnovu zapuštenih manastira na Svetoj Gori.
• Gradnju manastira Hilandar su posle dobijanja zvanične povelje od vizantijskog cara, Sava i Simeon započeli 1198. godine. U toj povelji su upravo oni bili navedeni ne samo kao osnivači ovog manastira, nego i kao ktitori. Iste godine i Stefan Nemanja izdaje povelju o osnivanju ovog manastira.
• Nakon povratka u Srbiju, ne bi li izmirio zavađenu braću, Sava Nemanjić je boravio u manastiru Studenica, očevoj zadužbini, gde je bio upravnik i arhimandrit.
• Prema odluci koje je doneta na predlog tadašnjeg rektora kragujevačkog Liceja, Atanasija Nikolića, a koja je datirana na 02. januar 1840. godine, Sveti Sava je školska slava, koja je ujedno i nenastavni dan. Tog dana se slavi spomen na dan kada je Rastko Nemanjić preminuo u bugarskom gradu Velikom Trnovu.