Mnoge tajne krije planeta Zemlja, a Marijanski rov je jedna od njih. U zapadnom delu Velikog tihog okeana nalazi se mesto, koje se smatra najdubljom poznatom tačkom na našoj planeti.
Naziv Marijanski rov duguje Marijanskom ostrvskom luku, koji se u njegovoj blizini nalazi. A taj luk je naziv dobio po španskoj kraljici Mariani od Austrije, koja je vladala tokom 17. veka.
Karakteristike ove impresivne geografske tačke daleko su fascinantnije od položaja koji zauzima. Sa dubinom od preko 10.000 metara, Marijanski rov je mesto ekstremnih uslova, sa ogromnim pritiskom, niskim temperaturama i potpunim mrakom.
Marijanski rov je dugačak i uski podvodni kanjon. Ukupna dužina rova iznosi oko 2.550 kilometara, a širina mu je oko 70 kilometara. Najveća izmerena dubina rova, poznata kao tačka Challenger Deep, nalazi se na neverovatnih 10.994 metara ispod površine okeana. Ova dubina je veća od visine planine Mont Everest, što Marijanski rov čini jednom od najekstremnijih tačaka na našoj planeti.
Kako je otkrivena najdublja tačka na planeti Zemlji?
Otkriće Marijanskog rova može se pripisati evoluciji pomorske tehnologije i naučne radoznalosti. Prvi koraci ka otkrivanju najdubljih delova okeana napravljeni su u 19. veku, ali je tek 20. vek doneo tehnologiju potrebnu za dubinska istraživanja.
Izmerena dubina Marijanskog rova potiče iz 1875. godine, kada je britanska ekspedicija HMS Challenger izvela prva precizna merenja okeanskih dubina. Naziv najveće izmerene dubine ovog rova upravo potiče od ove ekspedicije.
Kasnije su usledile brojne druge ekspedicije koje su preciznije utvrdile dubinu i oblik Marijanskog rova, uz pomoć modernije tehnologije kao što su sonar i podmornice.
Pokušaji spuštanja do Marijanskog rova
Prvo uspešno spuštanje do dna Marijanskog rova ostvarili su Švajcarac po imenu Žak Pikard i Amerikanac Don Volš. Zbilo se to 23. januara 1960. godine. Spustili su se u batiskafu Trieste do dubine od oko 10.912 metara. Tamo su proveli oko 20 minuta pre nego što su se vratili na površinu.
Decenijama kasnije, 2012. godine, filmski reditelj Džejms Kameron ponovio je ovo putovanje solo misijom u podmornici Deepsea Challenger. On je proveo oko tri sata na dnu rova, snimajući i sakupljajući uzorke.
Najnovija ekspedicija bila je 2020. godine kada se američki ronilac Viktor Veskovo spustio na dno Challenger Deep-a. Budući da je tamo proveo čak 4 sata, postao je prva osoba koja je toliko dugo tamo boravila.
Bili su to samo neki od pokušaja istraživanja Marijanskog rova. Ipak, ekstremni uslovi ove lokacije čine istraživanje izuzetno teškim, što ograničava i broj ekspedicija koje se mogu upustiti u ovu avanturu. Do 2023. godine, ukupno je bilo pet uspešnih poseta najdubljoj tački na Zemlji.
Zanimljivosti o Marijanskom rovu
- Temperatura na dnu rova može biti između 1 i 4 stepena Celzijusa.
- Pritisak na dnu rova je oko 1.086 bara, što je više od 1.000 puta veće od standardnog atmosferskog pritiska na nivou mora.
- Ima specifičan ekosistem sa različitim vrstama koje mogu izdržati ekstremne uslove. Vrste koje tamo žive uključuju amfipode, okeanske školjke, jednoćelijske i višećelijske organizme.
- Neke od ovih vrsta koriste hemosintezu umesto fotosinteze da bi preživele.
- Zbog velike dubine, sunčeva svetlost ne dopire do dna Marijanskog rova.
- Plastični otpad i drugi otpadni materijali otkriveni su u Marijanskom rovu, što pokazuje dalekosežne efekte ljudskog otpada.
- Na dnu rova pronađeni su i novi oblici života koji su specifični za to područje.
- Dno rova se još uvek istražuje i verovatno skriva neotkrivene vrste i geološke tajne.
- Marijanski rov je nastao usled subdukcije, što je proces tokom koga jedna tektonska ploča klizi ispod druge.
- Zbog velike dubine, morske struje imaju malo uticaja na dno rova. Ali one utiču na raspored i vrste života u rovu.
- Naučnici koriste posebno dizajnirane kamere koje mogu podneti visok pritisak kako bi snimili dno rova.
- Izmerena dubina rova je približno 11 kilometara, ali tačne mere se još uvek utvrđuju.
- Rov ima niz litoloških formacija, uključujući i sedimente.
- Bez obzira na visoki pritisak, morski život je pronašao načine da preživi u rovu.
- Marijanski rov predstavlja važno područje za naučnike koji proučavaju tektonske procese. Takođe je ključan za razumevanje toga kako život može preživeti u ekstremnim uslovima.
- Morska stvorenja otkrivena u rovu mogu da nam pruže uvid u evoluciju života. Istraživanje Marijanskog rova može nam pomoći da bolje razumemo morske ekosisteme i uticaj klimatskih promena na okeane.
- Rov je mesto aktivnih geoloških procesa.
- Pronađena je neobična vrsta ribe, koja živi u Marijanskom rovu.
- Marijanski rov se smatra jednim od najmanje istraženih mesta na Zemlji. Ponekad se naziva i „poslednja granica“ zbog svoje izolovanosti i nepoznatosti.