Najmlađi i treći sin Stefana Nemanje i Ane Vukanović, bio je Rastko Nemanjić, potonji Sveti Sava. Ostavio je značajan trag u istoriji Srbije i Srpske pravoslavne crkve, budući da je zahvaljujući njemu SPC postala autokefalna, odnosno samostalna.
.jpg){kind=link}
Brojne su zanimljivosti o Svetom Savi koje su ostale zabeležene i to najpre zahvaljujući monahu Teodosiju, koji je zapisao njegovo žitije, to jest biografiju.
Ko je bio Sveti Sava?
U zavisnosti od toga kako se posmatra, odgovor na pitanje ko je bio Sveti Sava može biti vrlo različit. Pored toga što je bio jedan od srpskih prinčeva, budući da je bio jedan od sinova tadašnjeg vladara Srbije, velikog župana Stefana Nemanje, bio je i prvi srpski arhiepiskop.
Sveti Sava je bio i diplomata, ali i neko ko je i te kako uticao na istoriju zemlje. Dobro je poznata crtica iz njegovog života koja se odnosi na činjenicu da je uspeo da izmiri zavađenu braću.
Bio je i neko čijom zaslugom je osnovan manastir Hilandar, jedini srpski manastir na Svetoj Gori u Grčkoj. Kasnije mu se u manastirskom životu pridružio i otac, koji je u Hilandaru i ispustio svoju dušu.
Sve je to odgovor na pitanje ko je bio Sveti Sava?
Sveti Sava zanimljivosti
Budući da je od malena bio okrenut od svetovnog života, dobro je poznata zanimljivost iz života Svetog Save koja govori o njegovom begu sa srpskog dvora i odlasku u manastir Svetog Pantelejmona na Svetoj Gori, u kome se zamonašio.
Sveti Sava je čak dva puta išao na putovanje u Palestinu. Zanimljivo je pomenuti da je prilikom povratka sa drugog putovanja po Palestini, zastao u gradu Velikom Trnovu, koji je tada bio prestonica Bugarskog carstva. Upravo tu je na dan 14. januara 1235. godine i preminuo.
Novac koji je dobijao od roditelja, monah Sava je davao kao prilog manastiru Vatoped na Svetoj Gori, u kome je nakon odlaska iz manastira Svetog Pantelejmona, služio. Zahvaljujući njegovim novčanim prilozima, grčki manastir Vatoped postao je bogatiji za čak tri crkve, dok je glavna manastirska crkva dobila olovni prekrivač. Kasnije, kada je na Svetu Goru došao i njegov otac, koji je u monaštvu dobio ime Simeon, nastavili su da obilato pomažu ovaj manastir, sve dok nisu izgradili Hilandar.
Manastir Hilandar na Svetoj Gori jedini je srpski manastir u toj monaškoj zajednici u Grčkoj i ujedno je jedan od najznačajnijih svetogorskih manastira.
U Kareji, glavnom gradu Svete Gore, monah Sava je sazidao isposnicu. Posvetio ju je Svetom Savi Jerusalimskom.
Kada se vratio u svoju otadžbinu, ne bi li izmirio zavađenu braću, monah Sava je bio postavljen za igumana manastira Studenice.
Pored ostalog, Sveti Sava zaslužan je i za izradu Studeničkog tipika, koji je pisan na osnovu Hilandarskog. Smatra se da je Studenički tipik napisan pred sam kraj prve decenije 13. veka.
Najstarije do sada sačuvano žitije je sastavio upravo Sveti Sava. U pitanju je Žitije Svetog Simeona, koje je bilo uvršteno u Studenički tipik i to kao njegov uvodni deo.
Osnovni zakonik kojim se u to doba rukovodila, sada već autokefalna Srpska pravoslavna crkva, je Zakonopravilo ili Nomokanon, koji je 1220. godine sastavio Sveti Sava.
U blizini Svetog grada Jerusalima nalazi se i gruzijski manastir Svetog Krsta,. Tokom prvog putovanja u Svetu zemlju je Sveti Sava dao novčani prilog toj Svetinji, kako bi bili podignuti konaci za srpske monahe. Sem toga, na brdu Sion je upravo Sveti Sava izgradio manastir namenjen srpskim monasima. I to nije sve, jer je otkupio crkvu posvećenu Svetom Đorđu u Akri, koja je tada funkcionisala kao pristanište. Razlog za tu odluku jeste što je želeo da ta crkva prihvata srpske monahe koji idu na hodočašće u Svetu zemlju.
Ne treba zaboraviti ni to da je Sionsku Gornicu, odnosno Gornju sobu u okviru kuće Svetog Jovana Bogoslova od muhamedanaca, u čijem je posedu tada bila, otkupio upravo Sveti Sava. Razlog zbog čega je to vrlo značajno jeste što se, po Bibliji upravo tu održana i Tajna večera.
Iako je najpre bio sahranjen u bugarskom gradu Velikom Trnovu, u kome je i preminuo, telo Svetog Save je zaslugom srpskog kralja Stefana Vladislava, njegovog bratanca, godinu dana nakon upokojenja, preneto u Srbiju. Najpre je telo Svetog Save bilo sahranjeno u manastiru Mileševa, koji je bio njegova zadužbina.
Kada se pominju zanimljivosti o Svetom Savi, ne može da se ne pomene i ona koja se odnosi na spaljivanje moštiju Svetog Save. Naredbu za to nedelo doneo je Sinan paša, koji je mošti Svetitelja najpre oteo iz Mileševe, a zatim i odlučio da budu spaljene na brdu Vračar u Beogradu. Mada postoje oprečna mišljenja o tome gde su tačno spaljene mošti Svetog Save, nema spora da je kult Svetog Save među srpskim življem nakon tog nemilog događaja bio još jači.
U manastiru Mileševa nalazi se naslikan portret Svetog Save koji se smatra najstarijim. Inače je sačuvano preko 40 portreta ovog Svetitelja.
Danas Srpska pravoslavna crkva obeležava spomen na Svetog Savu 27. januara. Iako je to retko kome krsna slava, Sveti Sava je školska slava. Zanimljivo je pomenuti da još iz prve polovine 18. veka datira prvi pomen o tome da se proslavlja kao školska slava Sveti Sava.
Sovjet Kneževine Srbije je 1840. godine prvi put doneo zvaničnu odluku o tome da Sveti Sava bude proglašen za zaštitnika škola i prosvete.
U riznici srpskog srednjevekovnog manastira Mileševa čuva se i danas žezlo ili skiptar, za koji postoji velika verovatnoća da je pripadao Svetom Savi.
Nije poznato kako, ali se zna da je leva šaka Svetog Save, ali bez jednog prsta, jedini očuvani deo tela ovog Svetitelja nakon spaljivanja moštiju na Vračaru. Najpre je ta relikvija bila čuvana u manastiru posvećenom Svetoj Trojici, koji se nalazi nadomak mesta Pljevlja u Crnoj Gori. Danas se čuva u Mileševi.