Na dan 24. marta u 19:55 časova počelo je NATO bombardovanje Srbije 1999. i trajalo je punih 78 dana.
Mnogi stanovnici Srbije nisu mogli baš da poveruju da će na samom kraju 20. veka doživeti tako nešto.
Iako je zvanično u pitanju vojna intervencija nazvana, paradoksalno Milosrdni anđeo, reč je o agresiji članica NATO nad narodom Republike Srbije, na prvom mestu, mada su tokom agresije bili gađani i određeni ciljevi u Crnoj Gori. Podsećanja radi, u to vreme je Srbija funkcionisala u okviru Savezne Republike Jugoslavije, zajedno sa Crnom Gorom.
Zvanično se kao razlog početka agersije država članica NATO na tadašnju SRJ uzima slučaj Račak i neuspešni pregovori, koji su bili organizovani u francuskom gradu Rambujeu.
NATO bombardovanje Srbije 1999.
Vazdušni napadi na teritoriju Republike Srbije započeli su 24. marta 1999. godine. Iako su primarno na meti bili vojni ciljevi, nema spora da je stradao i veliki broj civila.
Poznato je dobro NATO bombardovanje voza, kao i bacanje kasetnih bombi u gradovima, a kad god se pominje NATO bombardovanje Srbije 1999., Milica Rakić je mnogima jedna od prvih asocijacija. Devojčica koja je imala samo tri godine, kada je stradala od gelera agresorskih bombi.
Ko je izveo bombardovanje Srbije 1999. godine?
Zemlje koje su uzele učešće u agresi NATO na našu zemlju su:
- Sjedinjene Američke Države
- Ujedinjeno Kraljevstvo
- Nemačka
- Francuska
- Italija
- Španija
- Turska
- Kanada
- Novreška
- Holandija
- Danska
- Portugalija
- Belgija
Što se zemalja, koje su ustupile vazdušni prostor snagama NATO pakta tiče, to su učinile:
- Austrija
- Hrvatska
- Slovenija
- Italija
- Bosna i Hercegovina
- Albanija
- Rumunija
- Bugarska
- Republika Severna Makedonija
- Mađarska
Prema zvaničnim podacima, dok je trajalo bombardovanje Srbije 1999. godine, izuzev 249 vojnika i 22 policajca, stradalo je i oko 2.500 civila, dok je oko 6.000 ranjeno tokom agresije. Na strani agresora, stradalo je dvoje, dok su četvorica povređenih i trojica zarobljenih vojnika.
Agresija NATO na Srbiju
Nije moguće na jednom mestu pomenuti sve zločine dok je trajalo NATO bombardovanje Srbije 1999. , ali ima događaja koji su ostavili dubok trag u kolektivnom pamćenju.
Prva žrtva od kad je počelo zločinačko bombardovanje Srbije 1999. bio je vojnik kasarne u Prokuplju, po imenu Boban Nedeljković. Upravo ta kasarna je bila i prva meta, koja je bombardovana u 19:53h tog 24. marta 1999. godine.
Iste večeri su gađani vojni bunkeri u Krušumliji, ali i vojni ciljevi u Prištini i Batajnici, te predajnik Radio televizije Srbije i Radio Beograda na Velikom Jastrepcu. Istog dana je na meti agresora bila i kasarna u Danilovgradu. Tada je stradao vojnik Saša Stojić, dok su dvojica vojnika teže povređeni. Te noći gađana je i rafinerija nafte u Novom Sadu.
Obaranje agresorskog aviona
Već 27. marta 1999. godine se zbilo nešto, što je mnogim Srbima dalo podstrek da podignu svoj glas. Tada je oboren čuveni avion „F117 A“ u ataru sela Buđanovci. Ono što je posebno privlačilo pažnju medija iz celog sveta jeste što je, relativno slabo naoružana srpska vojska uspela da obori avion koji je važio za „nevidljivog“, odnosno teško uočljivog na radaru.
Tog dana je NATO bombardovanje Srbije 1999. bilo izvršeno i kasetnim bombama, koje su zabranjene.
Ostaci čuvenog „nevidljivog“ čuvaju se u okviru Muzeja vazduhoplovstva u blizini zgrade Beogradskog aerodroma.
Samo dan ranije, narod Grčke se okupio u centru Atine da, pod vođstvom čuvenog kompozitora, Mikisa Teodorakisa, izrazi svoj protest protiv agresije na Srbiju i sprski narod. U modernoj istoriji grčke pretsonice, ove demonstracije su ostale zapamćene kao najmasovnije do današnjih dana.
Gotovo svih 78 dana bombardovanja, narod Srbije je izlazio na ulice, noseći metu, kao simbol pobune. Mnogi muzičari su u to vreme nastupali potpuno besplatno na gradskim trgovima.
Četvrtog dana bombardovanja, na meti su mahom bile privatne kuće na području Obrenovca uglavnom, a istog dana je na meti bila i zgrada MUP-a u Beogradu, kojom prilikom je stradao Radojica Kovač, major policije.
Civilni ciljevi
Na dan 1. aprila 1999. godine NATO bombardovanje Srbije 1999. je bilo usmereno na Petrovaradinski most u Novom Sadu, ali i na Peć, dok je dan kasnije gađano orahovačko selo Nogavac, kada je stradalo 11-oro ljudi, a petoro ih je teže povređeno. Za vreme napada na Kuršumliju, osim 13 civilnih žrtava, oštećeni su i mnogi civilni i verski objekti na tom području. Pored ostalih i manastiri posvećeni Svetom Nikoli i Presvetoj Bogorodici, koji su izgrađeni tokom 12. veka.
Da sve bude još tragičnije, na dan 9. aprila 1999. godine započela je Bitka na Košarama, koja je trajala do 10. juna te godine. Protiv pripadnika Vojske Jugoslavije borili su se pripadnici terorističke OVK, koje je podržavala kako Vojska Albanije, tako i snage NATO pakta.
Iako su svi događaji bili tragični, ima onih koji su za nijansu tragičniji od ostalih. Jedan od njih se zbio 12. aprila 1999. godine, kada je u Grdeličkoj klisuri bombardovan voz pun putnika, koji je saobraćao na relaciji Beograd-Solun. Do danas nažalost nije precizno utvrđen broj stradalih, budući da se mnogi putnici iz tog voza vode kao nestali. Devet leševa je tom prilikom pronađeno, kao o ostaci četiri ljudska tela.
Samo dva dana nakon toga, NATO bombardovanje Srbije 1999. bilo je usmereno na potpuno civilne ciljeve, uprkos kasnijim tvrdnjama zvaničnika da su to bile „kolateralne štete“. U vremenu između 13:30 i 15:30h tog 14. aprila 1999. godine su bombe bačene na kolonu izbeglica, koja se kretala u blizini sela Meja i Madana, u blizini Đakovice, na području Kosova i Metohije. Broj stradalih je 61, a ranjenih 36.
Milica Rakić
I događaj, koji je za mnoge obeležje besmisla celokupne situacije. Kada je bilo NATO bombardovanje Srbije 1999. godine, Milica Rakić je imala samo tri godine. Živela je u Batajnici i stradala je tokom bombardovanja tog dela Beograda. Upravo je Milica Rakić postala simbol patnje i stradanje sve dece u našoj zemlji u tom periodu. Spomenik njoj posvećen danas se nalazi u beogradskom Tašmajdanskom parku.
Ukupno je 20-oro ljudi stradalo tokom još jedno tragično događaja u tom periodu, kada je bombardovan autobus koji je saobraćao na relaciji Peć-Kula-Rožaje. Povređeno je 43-oje ljudi. Dan kasnije iznad Valjeva život je izgubio pilot Milenko Pavlović.
Stradanje zaposlenih u zgradi Radio-televiziji Srbije ostavilo je gorak trag u ustima mnogih, koji su te noći pratili informativne emisije. Ništa manje teško nije bilo ni nakon bombardovanja čisto civilnih ciljeva u Nišu, Kuršumliji, bolnice „Dragiša Mišović“, Merošini kod Niša, privatnih kuća u Ripnju, kao ni bombardovanja civilnih ciljeva u Novom Pazaru, Kikindi, Sremskoj Kamenici i Surdulica, ali i u Ćupriji, Kosovskoj Vitini, Aleksincu i u selu Ralja, zatim u Somboru, Sremskoj Mirtovici, Gnjilanu i Boru. Civilni ciljevi gađani su i u Vrbasu, Vladičinom Hanu i Užicu, kao i u selu Jablanica, na teritoriji opštine Prizren. Autobus koji je saobraćao na relaciji Niš-Priština, bombardovan je kod sela Lužana, kada je osim jedne trudnice, stradalo i 15-oro dece, dok je ukupan broj stradalih procenjen na njih 60.
I sve navedeno je tek deo zlodela koja se vezuju za NATO bombardovanje Srbije 1999. godine, koje nikada ne smemo da zaboravimo.
Nakon što su jugoslovenske snage počele povlačenje sa područja Kosova i Metohije, tadašnji generalni sekretar NATO alijanse, Havijer Solana, objavio je zvaničnu obustavu bombardovanja 10. juna 1999. godine. Mnogi Srbi, nakon dugih 78 dana torture, koju su pratile i nestašice brojnih namirnica, nisu mogli da poveruju u to.
Sve ostalo je istorija…