Sveti Stefan je bio arhiđakon i prvomučenik, a spomen na njega Srpska pravoslavna crkva i sve Crkve koje poštuju julijanski kalendar, svake godine praznuju 9. januara, budući da je u pitanju nepokretni praznik.

Crkve koje poštuju gregorijanski kalendar, Praznik njemu posvećen obeležavaju 27. decembra.

Mada postoji mišljenje da su kao krsnu slavili Svetog arhangela Mihaila, takođe je zastupljeno i mišljenje da je Sveti Stefan slava Nemanjića. Takođe je i Sveti Stefan arhiđakon bio slava porodice Branković, a kao krsnu slavu obeležavao ju je i kralj Bosne tokom srednjeg veka, Stefan Tvrtko Prvi Kotromanić.

Sveti Stefan slava je i Republike Srpske.

Sveti Stefan slava

Prvi hrišćanin koji je svoj život dao zarad hrišćanskog učenja i vere u Isusa, bio je Stefan, služitelj Jerusalimske crkve. Budući da je bio najstariji među služiteljima, odnosno đakonima, otuda i arhiđakon ispred njegovog imena, dok se prvomučenik vezuje za činjenicu da je bio prvi koji je stradao za Isusovu veru.

U tadašnjoj Jerusalimskoj crkvi Stefan je bio jedan od sedmorice đakona, postavljenih od strane apostola. Njihov zadatak bio je da pomažu siromašnima.

Sveti arhiđakon Stefan rođen je u Jerusalimu oko 5. godine naše ere. Tada se Jerusalim nalazio u sastavu Rimskog carstva, a smatra se da je Stefan, iako Jevrejin, živeo u oblasti u kojoj je živelo stanovništvo koje se koristilo tadašnjim grčkim jezikom.

Iako je bio rođak potonjeg apostola Pavla, u to vreme Savle, kako se prvobitno zvao, još uvek nije primio hrišćanstvo. Zato i ne čudi što postoje izvori, koji navode da je u kamenovanju Svetog Stefana arhiđakona učestvovao i njegov rođak lično. Na stranicama Novog zaveta se može čitati do detalja o tome kako je stradao Sveti Stefan, gde se pominju i mnoga čuda koja je za života ovaj Svetac činio.

Poživeo je nešto manje od 30 godina, budući da se smatra da je svoju dušu, nakon surovog mučenja ispustio oko 34. godine. Zbilo se to oko godinu dana nakon što je sišao Sveti Duh na apostole i nakon Hristovog Vaznesenja.

U to vreme je Stefan pokušavao da dokaže svojim sunarodnicima da su oni ubili Mesiju, koji je toliko dugo bio očekivan kao Spasilac čovečanstva. Kako se to mnogima nije baš dopadalo da čuju, to je bez sumnje imao mnoštvo neprijatelja.

Stradanje Svetog Stefana umnogome podseća na stradanje Gospoda našeg isusa Hrista. I on je bio prokazan i lažno optužen. Kada su tadašnji narodni prvaci čuli da je „hulio na Boga, Mojsija i Isusa“, Stefan je bio uhapšen.

Na suđenju koje je usledilo, bio je i optužen…

Iako je bilo prisutno mnoštvo lažnih svedoka, svojom britkom rečju i iskrenom ljubavlju i poštovanju prema hrišćanskom učenju, Stefan je uspevao da ih pobedi. Tom prilikom je pokazao i zavidno znanje o istoriji Izrailja, ukazujući i u govoru poštovanje kako Mesiji, tako i Mojsiju. Ali je to njegovo izlaganje prilično razgnevilo narodne starešine i ostale koji su prisustvovali ovom sramnom suđenju.

Kazna je bila surova…izgnali su ga iz grada i kamenovali.

Njegov rođak Savle, potonji apostol Pavle, koji u to vreme nije primio hrišćanstvo, bio je jedan od onih koji su učestvovali u kamenovanju.

Predanje veli da su poslednje reči arhiđakona Stefana bile:

Gospode, ne uračunaj im greh ovaj!

Takođe postoji i verovanje da je Presveta Bogorodica posmatrala iz daljine stradanje arhiđakona Stefana i da se svim srcem molila za spas njegove duše, koja je postradala u ime vere Isusove.

Gde se nalaze mošti Svetog arhiđakona Stefana?

Sveti prvomučenik i arhiđakon Stefan smatra se pravim primerom mučeništva i stradanja za Isusovu veru, bez ikakvog pogovora.

Iako je njegovo telo ostavljeno da leži na mestu na kome je kamenovan, kako bi ga „pojeli psi, zverinje i ptice“, nije mu se ništa dogodilo, jer ga je čuvao Gospod. Ipak, Gamalil, koji je bio zakonučitelj iz Jerusalima i polako je počeo da prihvata hrišćansko učenje, tajno uze telo Svetog Stefana, da bi ga sahranio kako dolikuje na svom imanju u blizini grada.

U Jerusalimu je mošti Svetog Stefana tek 415. godine okrio posle Božijeg proviđenja prezviter sela, u kome je prvobitno bilo sahranjeno Svečevo telo.

Vrlo interesantna priča vezana je za to kako su se u tadašnjem Carigradu našle mošti Svetog Stefana, koju možete pročitati na sajtu Svetigora.

Zanimljivosti o Svetom Stefanu

• Praznik posvećen Svetom Stefanu Srpska pravoslavna crkva slavi dva puta godišnje i to 9. januara i 2. avgusta. Sveti Stefan letnji, kako se često naziva je praznik koji se obeležava u avgustu, a poznat je i kao Stevan Vetroviti.
• Koliko je Sveti Stefan Svetac poštovan pokazuje i podatak da se na teritoriji Republike Srbije nalazi više od 40 Svetinja njemu posvećenih. Što crkava, što manastira.
• Jedan od poznatijih je i manastir Svetog arhiđakona Stefana, izgrađen početkom prošlog veka u Somboru.
• U Slancima nadomak Beograda, takođe se nalazi manastir ovom Svecu posvećen. Iako je poznat kao manastir Slanci, zapravo je njegov pun naziv manastir Arhiđakona Stefana. Dva predanja se vezuju za ktitora ovog manastira. Prema jednom, bio je to Sveti Sava, prema drugom kralj Dragutin iz dinastije Nemanjića.
• Na području opštine Brus u Srbiji nalazi se manastir Lepenac, koji važi za jedan od najlepših, ali i najvećih manastira izgrađenih u moravskom stilu. I ovaj manastir posvećen je Svetom Stefanu.