Prirodna ili na veštački način stvorena mesta koja imaju termalne ili mineralne izvore, a koriste se za lečenje različitih bolesti ili za opuštanje i rekreaciju, poznata su kao banje ili terme.

Prve banje su korišćene još u drevnim civilizacijama. U Srbiji postoji više od 60 banja, koje se prostiru od severa do juga zemlje. Bogatstvo geotermalnih izvora u našoj zemlji rezultat je njene geološke prošlosti. Ove banje imaju dugu istoriju i koriste se za lečenje različitih vrsta bolesti, od reumatskih i kardiovaskularnih do neuroloških.

Banje predstavljaju mesta na kojima se nalaze prirodni izvori tople ili hladne vode bogate mineralima, koji imaju značajnu terapeutsku vrednost. Pored lekovite vode, neke banje poseduju i lekovito blato, kao i druge prirodne faktore poput blagotvornog klimatskog uticaja. Terme ili banje služe za lečenje i rehabilitaciju različitih vrsta oboljenja, a isto tako pružaju odlične uslove za odmor i rekreaciju.

Prvi tragovi korišćenja termalnih izvora u Srbiji datiraju još iz doba Rimljana. Ne treba zaboraviti da se Srbija nalazi na Balkanskom poluostrvu koje je geološki vrlo aktivno, te je otuda veliki broj izvora termalne i mineralne vode.

Prema podacima Republičkog geodetskog zavoda iz 2020. godine, Srbija ima preko 60 banja, što je čini jednom od najbogatijih zemalja Evrope po broju banja.

Vrnjačka banja

Vrnjačka Banja je najpoznatija i najposećenija banja u Srbiji. Nalazi se u centralnom delu Srbije, oko 200 km jugoistočno od Beograda. Prvi tragovi korišćenja njenih mineralnih izvora datiraju iz rimskog perioda, ali je moderna istorija banje počela 1868. godine. Vrnjačka banja poseduje sedam mineralnih izvora, od kojih su četiri za piće, a tri za kupanje. Voda iz ovih izvora koristi se za lečenje raznih oboljenja, uključujući dijabetes, reumatske bolesti, bolesti srca i krvnih sudova, i bolesti digestivnog sistema. Ova banja nudi brojne sadržaje, uključujući wellness centre, spa centre, sportske terene, bazene, parkove i brojne kulturno-zabavne manifestacije.

Svakako najpoznatija i najposjećenija banja u Srbiji, Vrnjačka banja se nalazi u centralnom delu zemlje, u dolini reke Zapadne Morave. Od Beograda je deli oko dve stotine kilometara.

Prvi tragovi korišćenja njenih mineralnih izvora datiraju iz rimskog perioda, ali je moderna istorija banje počela 1868. godine. Vrnjačka banja ima sedam mineralnih izvora, svaki sa specifičnim mineralnim sastavom i temperaturom. Najpoznatiji su izvori Topla voda i Snežnik.

Lekovite vode sa ovih izvora najpre se koriste za lečenje:

• dijabetesa
• bolesti želuca i creva
• srčanih oboljenja
• bubrežnih infekcija
• urinarnih infekcija

Takođe je poznata kao odlično mesto za rehabilitaciju nakon operacija i povreda. Pored medicinskih tretmana, posetiocima su na raspolaganju brojni sadržaji, uključujući wellness centre, restorane, parkove, sportske terene, kao i organizovane izlete do kulturnih i istorijskih znamenitosti u okolini.

Prolom banja

Na obroncima planine Radan, u jugoistočnoj Srbiji nalazi se Prolom banja. Njene lekovite vode su poznate od kraja 19. veka i koriste se za lečenje oboljenja urinarnog trakta, probavnih organa i kože, kao i za detoksikaciju organizma.

Pored lečilišnih tretmana, Prolom banja nudi raznovrsne sadržaje za relaksaciju i rekreaciju, što uključuje šetnje stazama kroz prelepe pejzaže, posete crkvama i manastirima, kao i obližnjim arheološkim nalazištima.

Sokobanja

Smatra se da je Sokobanja jedna od najstarijih banja u Srbiji. Nalazi se u podnožju planine Ozren, a lekovite vode ove banje korišćene su još u doba rimske vladavine. Osim pet izvora lekovite vode, u Sokobanji se nalaze i dva izvora lekovitog blata. Danas je jedan od najpoznatijih centara za rehabilitaciju respiratornih oboljenja. Vode ove banje se koriste za lečenje reumatskih bolesti, hipertenzije i stanja nakon operativnih zahvata.

Sokobanja pruža brojne mogućnosti za aktivnosti na otvorenom, uključujući planinarenje, biciklizam, pecanje, kao i korišćenje benefita koje nude velnes centri. Posetioci mogu da uživaju i u brojnim kulturnim manifestacijama koje se organizuju tokom cele godine.

Ribarska banja

U centralnom delu Srbiji, u podnožju planine Jastrebac nalazi se Ribarska banja. Prvi pisani tragovi o korišćenju banje datiraju iz rimskog perioda, ali je moderna istorija banje počela u 19. veku.

Ribarska banja je poznata po svojim termalnim izvorima, koji imaju temperaturu od 38 do 42 stepena Celsiusa. Ova voda se koristi za lečenje ortopedskih oboljenja, posledica povreda i operacija, kao i reumatskih oboljenja.

Jošanička banja

Jošanička Banja se nalazi u jugozapadnoj Srbiji, u podnožju planine Kopaonik. Iz 15. veka potiču prvi pisani tragovi o korišćenju lekovitih voda ove banje. Temperatura vode banjskih izvora kreće se između 36 i 78 stepeni Celzijusa.

Vode ove banje se koriste za lečenje:

• reumatskih oboljenja
• oboljenja perifernih krvnih sudova
• ginekoloških oboljenja
• posttraumatskih stanja

Banja Koviljača

U podnožju planine Gučevo, u zapadnoj Srbiji nalazi se banja, poznata i kao Kraljevska, najpre zbog činjenice da su mnoge krunisane glave obilato posećivale banju Koviljaču.

Iako je moderna istorija banje počela 1910. godine, kada je izgrađen Kraljevski sanatorijum, smatra se da su je još Rimljani posećivali. Banja Koviljača poznata je kako po termalnim izvorima, tako i po lekovitom blatu. Ovi prirodni resursi se koriste za lečenje reumatskih oboljenja, oboljenja lokomotornog aparata i neuroloških oboljenja.

Lukovska banja

Lukovska banja se nalazi na jugu Srbije, u podnožju planine Kopaonik i poznata po izvorima termalne vode, čija je temperatura od 36 do 56 stepeni Celzijusove skale.

Primećeno je da vode Lukovske banje pomažu kod reumatskih oboljenja, oboljenja lokomotornog aparata i perifernih krvnih sudova, kao i ginekoloških oboljenja.

Ovčar banja

U dolini Zapadne Morave, koja je poznata i kao Srpska Sveta Gora, zbog velikog broja manastira, na području Ovčarsko-kablarske klisure nalazi se Ovčar banja.

Poznata je kao lečilište, koje pomaže kod reumatskih oboljenja, degenerativnih bolesti i bolesti kičme. Osim terapijskih tretmana, banja nudi i mogućnost za planinarenje, ribolov i posetu brojnim manastirima u blizini. Ovčar Banja pruža idealne uslove za odmor, opuštanje i povratak prirodi.