Ivo Andrić je, za sada jedini dobitnik Nobelove nagrade u Srbiji. Iako se neretko može pročitati da je Nobelova nagrada za književnost njemu dodeljena za roman „Na Drini ćuprija“, to zapravo nije u potpunosti tačno.
Istina, pomenuti roman je, sasvim sigurno jedan od najpoznatijih, ali je zapravo za celokupan književni opus do tog momenta njemu dodeljena Nobelova nagrada za književnost 1961. godine.
Na sajtu Nobelove nagrade navedeno je da je povod za dodeljivanje ove prestižne nagrade srpskom piscu:
„za epsku snagu kojom je trasirao teme i prikazao ljudske sudbine vezane za istoriju njegove zemlje“.
Roman „Na Drini ćuprija“ se istina izdvaja i u objašnjenju na pomenutom sajtu, ali je vrlo jasno navedeno da je Ivo Andrić dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1961. godine, a ne samo za jedno delo.
Ivo Andrić – biografski podaci
Rođen je u Travniku 09. oktobra 1892. godine, iako su njegovi roditelji živeli u Sarajevu. Zapravo je Andrićeva majka tada bila u poseti rodbini.
Rano je ostao bez oca, pa ga majka šalje kod tetke i teče u Višegrad, kako bi brinuli o njemu. Upravo će taj grad ostaviti značajnog traga i na književnost jedinog srpskog Nobelovca. Osnovnu školu završava u Višegradu, a zatim upisuje i završava Veliku gimnaziju u Sarajevu, gde postaje član pokreta „Mlada Bosna“, osnovanog sa ciljem oslobođenja od tadašnje austrougarske vlasti.
Školovanje je Ivo Andrić nastavio u Zagrebu, pa u Beču i Krakovu.
Knjigu poezije „Ex Ponto“ objavljuje 1918. godine u Zagrebu, a dve godine kasnije izlazi i zbirka pesama „Nemiri“, pa pripovetka „Put Alije Đerzeleza“.
Diplomatska akrijera Ive Andrića počinje 1921. godine godine, kada je postavljen za generalnog konzula Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u rumunskoj prestonici. Iste godine iz štampe izlazi i njegova priča „Ćorkan i Švabica“.
Sledi vrlo plodonosan književni period, pa Ivo Andrić u narednim godinama objavljuje neka od najznačajnijih dela, kao što su:
- „Šta sanjam i šta mi se događa“ (ciklus pesama, 1922. godine)
- „Ljubav u kasabi“ (priča, 1923. godine)
- „Most na Žepi“ (pripovetka, 1928. godine )
- „Goja“ (esej, 1928. godine)
- „Anikina vremena“ (pripovetka, 1931. godine)
- „Smrt u Sinanovoj tekiji“ (pripovetka, 1932. godine)
I to su tek neka od dela čuvenog srpskog pisca. Ipak, najpoznatija su, sasvim sigurno „Na Drini ćuprija“ i „Travnička hronika“, dela objavljena tokom. 1944 godine, kao i „Prokleta avlija“, objavljena 1956. godine.
Više o delima Ive Andrića, možete pročitati OVDE.
Andrićev govor na dodeli Nobelove nagrade za književnost
Nakon što se zahvalio Švedskoj kraljevskoj akademiji i svima koji su glasali za to da baš on dobije Nobelovu nagradu za književnost 1961. godine, Andrić se kroz besedu „O priči i pričanju“ osvrnuo se i na svoju otadžbinu, za koju je naveo citat jednog pisca da je „mala zemlja među svetovima“.
Ono što se ne pominje tako često, a što je navedeno na zvaničnom sajtu Andrićeve zadužbine jeste da je na banketu, organizovanom u Zlatnoj Sali Gradske kuće u Stokholmu, u čast Ive Andrića izvedena bosanska sevdalinka „Kad ja pođoh na Bembašu“. Tom prilikom su i članovi hora madrigalista, koji je funkcionisao u okviru Univerziteta u Stokholmu otpevao kompoziciju Josipa Slavenskog „Oj, jesenske duge noći“, na srpskom jeziku.