U samom srcu Bliskog Istoka, na mestu na kome se prepliću prošlost i sadašnjost sa duhovnošću, nalazi se Jerusalim. Grad koji čuva vekovima stare priče, ima svoje mesto u kolektivnoj svesti čitavog sveta.

Smešten na visoravni između Sredozemnog i Mrtvog mora, Jerusalim je svojim strateškim položajem, privlačio je pažnju mnogih osvajača. Ipak, za mnoge, Jerusalim je više od geografske lokacije, budući da je u pitanju grad koji je ujedno i centar tri monoteističke religije, hrišćanstva, islama i judaizma. Za pripadnike svake od tih vera, Jerusalim je u samom srcu njihove religijske tradicije, budući da je to mesto proroka i patrijarha, Isusa i Muhameda, gde su se događala čuda i čije se zidine čuvaju kao najsvetija mesta.

I ne samo da je Jerusalim grad u kome su prisutne sve tri religije, već je nažalost i grad koji je često izvor sukoba između pripadnika sve tri religije. U vekovima dugoj istoriji, Sveti grad Jerusalim bio je neretko poprište mnogih značajnih istorijskih događaja i promena, od vladavine kralja Davida do rimskih osvajanja, od krstaških pohoda do modernih političkih tenzija.

Izuzev toga, Jerusalim je i simbol nade za mir i suživot, mesto gde se susreću ljudi različitih vera u potrazi za zajedničkim razumevanjem i poštovanjem.

Gde se nalazi Jerusalim?

Na području jugozapadnog dela azijskog kontinenta nalazi se Jerusalim, koji je poslednjih decenija kamen spoticanja između Palestine i Izraela, budući da ga obe zemlje smatraju svojim glavnim gradom.

Uzevši u obzir da pravo ni jednoj ni drugoj državi nije zvanično priznato na međunarodnom nivou, to se i smatra osnovom za Bliskoistočni konflikt.

Na mestu na kome pustinja, zbog karakteristika samog terena, prelazi u polupustinju, nalazi se Jerusalim. Tačnije, na mestu na kome se ukrštaju putevi od Sredozemnog do Mrtvog mora.

Uobičajena je podela grada na istočni i zapadni. U istočnom delu mahom žive pripadnici islamske veroispovesti, dok su oni koji ispovedaju judaizam naselili zapadni deo Jerusalima. Ipak, Stari Grad, koji je smešten u istočnom delu Jerusalima, podeljen je na četvrti i to:

• hrišćansku
• muslimansku
• jevrejsku
• jermensku

Jerusalim – Sveti grad

Razlozi zbog kojih se Jerusalim smatra jednim od najsvetijih gradova na svetu zapravo su duboko vezani za verska uverenja pripadnika tri pomenute religije.

Sa jedne strane ga svojataju hrišćani, budući da je vezan za Gospoda našeg Isusa Hrista, sa druge muslimani, za koje je Jerusalim treći najsvetiji grad, a nakon Meke i Medine, sa treće Jevreji, uzevši u obzir da grad smatraju duhovnim centrom svoje religije.

Sa tim u vezi treba pomenuti i to da se u Jerusalimu nalaze najznačajniji spomenici za pripadnike sve tri religije:

• Crkva Svetog Groba – za hrišćane
• Džamija El Aksa – za muslimane
• Zid plača – za Jevreje

Kratka istorija Jerusalima

Smatra se da je grad osnovan još tokom trećeg milenijuma pre Hrista, što ga čini možda i najstarijim gradom na celom svetu. A čak i da to nije, Jerusalim jeste najsvetiji grad, budući da se vezuje za pripadnike sve tri pomenute monoteističke religije.

U pisanim izvorima se grad prvi put pominje još tokom drugog milenijuma, navodi “Vikipedija”.

O tome ko je osnovao Jerusalim postoje brojne teorije, te se njima nećemo ovom prilikom baviti. Ono što se sa sigurnošću zna jeste da su podanici egipatskog faraona, u periodu između 1600. i 1300. godine pre Hrista, a koji su pripadali civilizaciji Hanaanaca, naseljavali to područje, posle čega ga osvajaju Jevreji na čelu sa kraljom Davidom. Kasnije je tu izgrađen i Hram, da bi potom grad potpao pod vlast Vavilona, kojom prilikom su razrušene ne samo zidine drevnog Jerusalima, nego i pomenuti Hram.

Godine 537. je Kir, kralj koji je bio na čelu drevne Persije dozvolio Jevrejima da se vrate u Jerusalim, kojom prilikom oni grade Drugi hram. Upravo je u ovom gradu tokom drugog veka pre Hrista bila podignuta pobuna protiv tadašnje helenističke vlasti, ali upravu nad Jerusalimom preuzima kralj Judeje, Irod Veliki. Uzevši u obzir da je u prvom veku upravo na teritoriji Jerusalima i razapet Isus Hristos, to grad postaje izuzetno značajan i za hrišćanski svet.

Kako su RImljani uspeli da uguše Drugi jevrejski ustanak i da zavladaju gradom, to oni potpuno ruše prvobitni Jerusalim i grade na njegovom mestu novi, nazivajući ga Aelia Capitolina. Budući da je 325. godina bila izuzetno značajna za hrišćane koji su živeli na teritoriji RImskog carstva, jer su dobili verske slobode, to oni upravo u Jerusalimu počinju da grade mnoge svetinje, među kojima je crkva Svetog Groba najznačajnija.

Zatim grad osvajaju Arapi 638. godine, da bi ga potom osvojili krstaši, od kojih ga preuzima čuveni muslimanski vojskovođa po imenu Saladin. Od Arapa ga zatim preuzima Sultan Sulejman Prvi, koji je obnovio zidine i gradska vrata. A u to doba je i lice Jerusalima umnogome izmenjeno.

Zbog događaja koji su vezani za Drugi svetski rat, mnogi Jevreji sa područja Evrope doseljavaju se u Jerusalim i to primarno u zapadne delove grada.

Jerusalim i Srbi

Budući da je u Svetom gradu Jerusalimu boravio dva puta, Sveti Sava je čak jednu monašku ćeliju otkupio, pa je na tom mestu osnovao i hram Svetog Jovana Bogoslova na Sionu.

Manastir posvećen Svetim arhangelima Mihailu i Gavrilu je u Svetom gradu Jerusalimu u prvim decenijama 14. veka osnovao srpski kralj Milutin. Primarna namena te Svetinje bila je da pruži sklonište Srbima koji su odlazili na hadžiluk u Jerusalim. U okviru zidina starog dela grada je izgrađen ovaj manastir i to u blizini Grčke patrijaršije, te crkve Svetog Groba, a posebno je važno naglasiti da je srpski kralj učinio sve da obezbedi i finansijska sredstva manastiru, koja su neophodna za njegovo održavanje. Iako su narednih čak tri veka tim manastirom upravljali monasi iz Srbije, tada su grčki monasi preuzeli manastir.

Sem toga, srpski kralj Milutin podigao je još jednu bogomolju u Jerusalimu, a crkvu je posvetio Svetom Stefanu. Ta crkva se nalazila na Sinajskoj gori u manastiru, koji je posvećen Presvetoj Bogorodici. Zanimljiv je podatak da je ta Svetinja bila pod jurisdikcijom Srpske patrijaršije, te da je srpski car Dušan Silni takođe ostavio traga u toj Svetinji, kojoj je tokom svoje vladavine, a prema Hrisovulji iz 1348. godine, darovao nove posede.

Zanimljivosti o Jerusalimu

• Jerusalim je jedino mesto na svetu koje je sveto za tri velike monoteističke religije: islam, hrišćanstvo i judaizam.
• Jerusalim je jedan od najstarijih gradova na svetu, sa istorijom koja se proteže više od 4.000 godina.
• Ispod današnjeg Jerusalima leže slojevi starih gradova i arheoloških nalazišta koja svedoče o dugoj istoriji grada.
• Koliko svetinja postoji na području Jerusalima svedoči “Statistički godišnjak” prema kome je 158 crkava, 73 džamije i čak 1.204 sinagoge.
• Više od stotinu puta se u Novom zavetu pominje naziv ovog grada.
• Crkva Svetog Groba, koja je posvećena prazniku Hristovog Vavedenja, nalazi se na Golgoti, brdu koje je van grada. Na tom mestu je prema Bibliji razapet Isus.
• Razlog zbog koga je džamija El Aksa toliko značajna za Islam leži u činjenici da se ispred nje nalazi kamen, na kome je svoje otiske ostavio konj koga je jahao Prorok Muhamed i to malo pre nego što se uzneo na nebo.
• Površinu tek nešto manju od kvadratnog kilometra zauzima područje Starog Grada Jerusalima.
• Prvobitno su u Stari Grad vodile četiri kapije, da bi kasnije bilo dozidano još njih sedam. Od ukupno 11 kapija, danas je sedam njih otvoreno.