Psihološki poremećaj koji se sve češće može sresti u današnje vreme poznat je kao anksioznost. Ovo stanje prate osećaj straha, nelagodnosti i uznemirenosti.

Izuzev nelagode u psihičkom smislu, anksioznost prate često i neprijatni fizički simptomi. Uzroci za pojavu ovog poremećaja su brojni, a lečenje anksioznosti je dugotrajno i podrazumeva kako pomoć stručnjaka, tako isto i adekvatnu samopomoć i terapiju medikamentima propisanim od strane lekara.

Kako se definiše anksioznost?

Najčešće i najjednostavnije se definicija anksioznosti svodi na to da je u pitanju psihičko stanje koje izaziva nelagodu.

Osnovne karakteristike sa stanovišta psihe, koje prate ovo stanje su:

• osećaj straha
• nelagodnost
• zabrinutost
• neizvesnost
• nesigurnost
• uznemirenost

U suštini, osoba koja pati od anksioznosti je zabrinuta zbog mnogo čega. Izuzev zabrinutosti zbog nekih realnih životnih situacija, ovaj psihički poremećaj neretko prati i zabrinutost zbog ne tako realnih situacija, koje izazivaju strah. Kod osobe se javlja svojevrstan film u glavi, pri pomisli na neku situaciju, koja može da izazove ne samo strah, nego i pravi pravcati napad panike.

Obično se strah od smrti i gubitka kontrole nalaze u osnovi svih tih strahova, ali oni mogu biti praćeni čak i strahom od izlaska na ulicu, razgovora sa ljudima i generalno, strahom od svih onih situacija koje su u određenoj meri osobi nepoznate i neprijatne iz bilo kog razloga.

U zavisnosti od toga koji tip anksioznosti je u pitanju, zavisi i koji faktori je izazivaju, odnosno na koje sve situacije se ti strahovi i osećaj zabrinutosti, nemira ili nesigurnosti mogu odnositi. Osim specifičnih fobija, postoji i uopštena, odnosno generalna anksioznost, ali i socijalna, te napadi panike, što se sve donekle svrstava pod ovaj poremećaj.

Koji su uzroci anksioznosti?

Uzevši u obzir da se anksioznost tretira kao vrlo kompleksan psihički poremećaj, to je i prilično nezgodno navoditi koji uzroci dovode do njega. Jednostavno, uzroci anksioznosti se razlikuju od osobe.

Kao jedan od najčešćih uzroka navodi se genetska predispozicija, budući da je istraživanjima utvrđeno da ovaj psihički poremećaj može biti nasledan. Ali ovde svakako treba imati u vidu sklop ličnosti svakog pojedinca i ne opterećivati se toliko genetikom, prosto zato što činjenica da su nekome preci patili od takvog poremećaja, ne mora nužno da znači da će i on imati problem sa tim istim poremećajem.

Na pojavu anksioznosti može da utiče i disbalans hormona, ali i način života svakog od nas. Hronični nedostatak sna, različita fizička oboljenja i ishrana koja nije adekvatna, te manjak fizičkih aktivnosti, vremenom takođe mogu da dovedu do pojave ovoh psihičkog poremećaja.

U kakvoj porodici neko živi, te kakvim ljudima je neko okružen u školi ili na poslu, faktori su koji i te kako mogu da imaju uticaja na pojavu anksioznosti. Takođe se kao potencijalni okidač za pojavu tog psihičkog oboljenja navode i stresne situacije, poput recimo razvoda, gubitka voljene osobe, promene posla ili preseljenja.

Neretko se anksioznost dovodi u vezu i sa određenim neurološkim poremećajima, ali i sa psihološkim faktorima, koji mogu da imaju uticaja na pojavu uznemirenosti, zabrinutosti, nesigurnosti i drugih osećaja, koji su pratioci anksioznosti. Ukoliko je neko po prirodi sklon pesimizmu ili je nivo njegovog samopouzdanja nizak, pa čak i ako je u pitanju osoba koja teži perfekcionizmu i u tome je prilično ekstremna, vrlo je verovatno da će u nekom trenutku svog života da se susretne i sa anksioznošću.

Anksioznost simptomi

Isključivo u zavisnosti od toga koga budete pitali koji su simptomi anksioznosti, zavisiće i odgovor, jer ovaj psihički poremećaj mogu pratiti vrlo različiti simptomi. Ipak, oni koji se smatraju osnovnim simptomima tog stanja se, prema najopštijoj podeli, dele u tri grupe i to:

• fizički simptomi anksioznosti
• psihički simptomi anksioznosti
• bihejvioralni simptomi anksioznosti

Lupanje srca i njegov ubrzani rad i preznojavanje, odnosno preterano znojenje spadaju u red fizičkih simptoma, koji su neretko pratioci anksioznosti. U toj grupi su i simptomi poput drhtanja, mučnine i vrtoglavice, te različiti problemi sa probavom, u vidu dijareje ili konstipacije.

Psihički ili emocionalni simptomi anksioznosti su osećaj preterane brige zbog neke situacije, otežana koncentracija i generalno zabrinutost, osećaj nemira i nesigurnosti, te razdražljivost i slični.

Što se tiče bihejvioralnih simptoma, oni se ogledaju u promenama u ponašanju. Neki od najčešćih su preterivanje u konzumiranju alkohola i narkotika, pa čak i hrane, kao i potreba za kontrolom svih situacija u kojima se osoba nalazi, ali i određeni rituali koje neko ponavlja ne bi li na taj način smanjio napetost i uznemirenost.

Treba napomenuti i to da simptomi anksioznosti mogu da se razliku i po trajanju i po intenzitetu. Međutim, njihova osnovna karakteriska jeste da se javljaju prilično nenadano, što izaziva dodatnu neprijatnost. Zapravo, simptomi anksioznosti ne moraju nužno da se jave pred neku stresnu situaciju, već čak i kada osoba samo misli na nju.

Koliko traje anksioznost?

Prilično je nezahvalno davati uopšten odgovor na pitanje koliko traje anksioznost, jer to zaista zavisi od osobe.

Kod nekoga se mogu javljati u kontinuitetu i mogu trajati duže ili kraće, dok se kod nekoga mogu javiti samo neposredno pre situacije, koja je za tu osobu problematična.

Koji su simptomi anksioznosti?

Različiti su simptomi anksioznosti i mogu se razlikovati od osobe do osobe, a sve u zavisnosti od toga koji tip ovog psihičkog poremećaja je u pitanju.

U većini slučajeva, simptomi anksioznosti su:

• preterana zabrinutost
• osećaj straha
• problemi sa spavanjem
• problemi sa koncentracijom
• osećaj pritiska u grudima
• osećaj nedostatka vazduha
• mučnina
• ubrzan rad srca
• preterano znojenje
• nedostatak energije
• zgrčenost mišića
• fizička napetost

Da li postoje lekovi za anksioznost?

Prvo i osnovno kada je u pitanju lečenje anksioznosti jeste svesnost i obraćanje stručnom licu, koje će dijagnostikovati ovaj prihički poremećaj.

Nakon toga će, u zavisnosti od intenziteta simptoma i utvrđivanja tipa anksioznosti, stručnjak proceniti da li je neophodna terapija medikamentima ili će pacijent biti upućen na različite psihološke treninge za samopomoć.

Što se lekova za anksioznost tiče, u većini slučajeva oni uključuju antidepresive i beta blokatore, ali je vrlo važni ni u kom slučaju bilo koji lek za anksioznost ne uzimati na svoju ruku, već isključivo nakon konsultacije sa stručnjakom i prema njegovim preporukama.

Kako pobediti anksioznost bez lekova?

Ukoliko stručno lice bude utvrdilo da neko zaista pati od anksioznosti, lako se može dogoditi da i ne preporuči terapiju medikamentima, već da pacijenta uputi u to kako pobediti anksioznost bez lekova.

Najčešće to uključuje različite treninge i obuke, koje takođe vode stručna lica, a koje imaju za cilj da pomognu pacijentu da bolje razume svoju psihu i da se suoči sa problemima koje anksioznost izaziva. Kao tretman za anksioznost se najčešće preporučuje CBT, odnosno kognitivno-bihejvioralna terapija, koju vodu stručno lice, odnosno terapeut.

Prirodni lekovi za anksioznost podrazumevaju na prvom mestu promenu načina života, u smislu da se fokus stavlja na redovnu fizičku aktivnost, zdravu ishranu i boravak u prirodi, na prvom mestu. Isto tako je važno smanjiti konzumaciju kofeina i alkoholnih napitaka, te voditi računa o kvalitetnom snu.