Članovi srpske srednjevekovne dinastije Nemanjića vladali su nekadašnjom Raškom u periodu počev od 12. veka, pa tokom naredna dva veka. Ono što je posebno zanimljivo u vezi sa njima jeste i zašto svi vladari iz dinastije Nemanjića u sastavu svog imena imaju Stefan? Naime, svaki vladar iz te dinastije u svom imenu je imao i dodatak Stefan, ali to ipak nije bilo kršteno ime nijednog od njih.
Lično ime Stefan prvi je svom imenu dodao Nemanja, koji je bio i rodonačelnik dinastije. Budući da ime Stefan potiče od grčkog termina, koji se slobodno prevodi kao ovenčan, budući da imenica to stefani (gr. το στεφάνι) znači venac. Dakle, to ime koje su pripadnici dinastije Nemanjić dodavali svome se tumačilo kao onaj koji nosi krunu, odnosno onaj koji vlada.
Car Dušan biografija ukratko
Jedan od, možda i najznačajnijih vladara, koji je pripadao dinastiji Nemanjića bio je i Dušan. Ujedno je i Stefan Uroš IV Dušan Nemanjić, kako je glasilo njegovo puno ime, bio i među poslednjim članovima koji su vladali zemljom.
Često se pominje i njegova titula, budući da je istorijski upamćen kao car Srba, Grka i Arbanasa. U narodnom predanju ostao je upamćen kao Dušan Silni.
Rođen je u prvoj deceniji 14. veka i to najverovatnije u periodu između 1308. i 1312. godine. Car Dušan sahranjen je u crkvi Svetog Marka u Beogradu, iako je najpre bio sahranjen u manastiru Svetih Arhangela u Prizrenu, gradu u kome je i preminuo dana 20. decembra 1355. godine.
Roditelji cara Dušana bili su Stefan Dečanski, odnosno kralj Stefan Uroš Nemanjić i bugarska princeza, Teodora Smilec. Bio je oženjen Jelenom, iz bugarske plemićke porodice Stracimirović, sa kojom je imao dvoje dece i to Stefana Uroša V, koji je istorijski upamćen kao Uroš Nejaki i ćerku Teodoru, o čijem postojanju ipak postoje oprečna mišljenja.
Vladao je u periodu od 1331. do 1346. godine kao kralj, da bi za cara Srpskog carstva bio proglašen 1346. godine i vladao je narednih devet godina.
Koliko je bio visok car Dušan?
Iako je po mnogo čemu ostao upamćen, car Dušan je pažnju privlačio i zbog svog fizičkog izgleda, budući da je za ono vreme bio pravi pravcati gorostas. Upravo zato se često postavlja i pitanje koliko je bio visok car Dušan?
Odgovor na to pitanje mnoge iznenadi kada se uzme u obzir podatak da je prema procenama stručnjaka, u to doba prosečan muškarac bio visok tek oko 165 centimetara. Sa svojih čak 2,14 metara visine, koliko se smatra da je bio visok car Dušan, nekako je i sasvim jasno zbog čega bi uvek privlačio pažnju.
Iako je tek tokom prethodnog veka rešena misterija oko toga koliko je bio visok car Dušan, znalo se da se on i po visini razlikovao u odnosu na druge ljude toga doba.
Ono što je posebno zanimljivo u vezi sa tom temom jesu čuvari cara Dušana. Pripadnici lične careve garde bili su visoki, znatno viši od ljudi toga doba i jedan od uslova za obavljanje te značajne dužnosti bila je upravo visina. Sasvim logično, vitezovi cara Dušana, koji su bili njegovi lični čuvari, morali su imati visinu koja je približno ista kao i visina tog srpskog vladara. Minimualno su morali biti visoki dva metra, a poželjno je bilo da budu i viši.
Prema predanju, jedino ko je smeo da bude viši od cara bio je njegov barjaktar.
Zašto Dušan nije svetac?
Mnoga pitanja se vezuju za ovog srpskog cara, koji je ostavio možda i najznačajniji trag u istoriji od svih Nemanjića. Zašto car Dušan nije svetac verovatno je primarno pitanje koje se uz njega vezuje.
Međutim, treba imati na umu da postoje i drugi članovi te dinastije koji nisu proglašeni za svece, ali se nekako oko cara Dušana najčešće polemiše, prosto zato što je možda i najviše zadužio naš narod na različite načine.
Odmah da razjasnimo, odgovor na pitanje zašto Dušan nije svetac nije još uvek dat. Date su teorije o tome i potencijalni razlozi, ali precizan odgovor na to pitanje verovatno nikada nećemo dobiti.
Prvi potencijalni razlog za to odnosi se na sukob koji je car Dušan imao sa ocem, Stefanom Dečanskim. Međutim, bilo je i drugih vladara koji su se surovo sukobljavali sa očevima…
Drugi razlog, koji se najčešće i pominje kao potencijalni razlog za to da car Dušan ne bude kanonizovan vezan je za posetu njegove porodice Svetoj Gori. I ništa ne bi bilo sporno oko toga da se na taj prostor skrije srpski car, dok je u toku epidemija kuge, da sa njim na Svetu Goru nije pošla i njegova supruga. Dobro je poznato da je pristup ženama zabranjen na Svetu Goru, a srpski car i njegova supruga su se, čini se o tu zabranu oglušili. Iako postoje priče o tome da carica Jelena nije kročila na svetogorsko tle svojom nogom, zdravorazumski ljudi shvataju da to zapravo i nije moguće ako je zaista tamo boravila tokom zime 1347. godine, kao što postoje indicije da jeste.
Kao treći potencijalni razlog pominje se teorija o tome da je pregovarao sa tadašnjim rimskim papom, kako bi nastavio borbu protiv turske vojske, dok bi istovremeno na taj način uspeo da izdejstvuje mir sa tadašnjim ugarskim kraljem. Teorija na kojoj se to zasniva se odnosi na ideju da je car Dušan zapravo želeo da narod prevede u katoličanstvo, o čemu ipak nema dovoljno istorijskih dokaza, jer su pregovori bili u toku, a Srbi nisu prevedeni u katoličku veru.
I kako to obično biva, pored tri razloga koji su uglavnom na nivou rekla-kazala, postoji i četvrti, koji se najčešće pominje kao jedini mogući razlog zašto car Dušan nije svetac.
Naime, kada je došao trenutak da se, tada kralj Dušan proglasi za cara, jedina institucija koja je mogla da mu da dozvolu da se proglasi za cara bila je patrijaršija. Ono što jeste bio problem tada tiče se činjenice da je Srpska pravoslavna crkva u to doba, još od perioda kada ju je proglasio Sveti Sava, bila pod jurisdikcijom Carigradske patrijaršije, jer je ona zapravo bila na nivou arhiepiskopije.
Kako bi rešio taj problem Dušan je jednostavno doneo odluku da Srpska pravoslavna crkva treba da bude proglašena patrijaršijom. Rečeno-učinjeno, na čelo dolazi srpski arhiepiskop Joanikije, koga car proglašava patrijarhom i koji je bio prvi srpski patrijarh.
Međutim, to se nije dopalo Carigradskoj patrijaršiji, što je rezultiralo bacanjem anateme na SPC. Nakon toga, više od dve decenije Srpska pravoslavna crkva i Carigradska patrijaršija su prekinule odnose, da bi se 1375. godine zvanično izmirile. Tom prilikom je organizovana i zajednička verska služba i to u manastiru Svetih Arhangela, u Prizrenu, gradu koji je bio prestonica cara Dušana.
Nažalost, verski zvaničnici SPC i Vaseljenske patrijaršije u to doba morali su da pronađu razlog za raskol među Crkvama. Najjednostavnije moguće, za krivca proglašavaju nikog drugog do srpskog cara Dušana. Iako je upravo taj srpski vladar zaslužan za činjenicu da SPC menja status i dobija viši rang, nažalost ova nepravda do danas nije ispravljena.
Ono što je lepo videti danas jeste da se u hramu Svetog Save u Beogradu ipak može videti freska srpskog cara Dušana Silnog, što je retko, budući da je poznato da se na freskama prikazuju kanonizovani sveci.
Ostaje nam da se nadamo da će ova vekovna nepravda prema jednom od najvećih srpskih vladara nekada biti ispravljena i da će car Dušan Silni ipak nekada biti kanonizovan i proglašen za sveca, što bez ikakve sumnje zaslužuje.