Srpska pravoslavna crkva svake godine praznik Obrezanja Gospodnjeg slavi 14. januara. Sveti Vasilije Veliki, odnosno Nova godina se takođe tog dana proslavlja prema zvaničnom crkvenom kalendaru u našoj zemlji.

Veče pre, mnogo Srbi u Srbiji i u rasejanju dočekuju srpsku Novu godinu ili pravoslavnu, kako se često još naziva.

Crkve koje se pridržavaju novog kalendara, kao i Grčka pravoslavna crkva koja ne poštuje ni jedan ni drugi, već kalendar koji je prilagodio srski naučnik Milutin Milanković, praznik posvećen Svetom Vasiliju Velikom obeležavaju 1. januara.

Tog dana se obeležava kod Srba i Mali Božić, budući da je u pitanju dan Obrezanja Gospodnjeg. Običaji se u osnovi ne razlikuju mnogo u odnosu na običaje za Božić, koji se obeležava 7. januara, ali se razlikuje priprema božićnog kolača. Tačnije, u određenim delovima naše zemlje su domaćice za taj dan pripremale kolač poznat kao Vasilica, što je neka vrsta česnice za Mali Božić.

Sveti Vasilije Veliki biografija

Smatra se da je u Cezareji, glavnom gradu maloazijske regije Kapadokija, što je teritorija današnje Turske, oko 329. godine rođen Vasilije. Njegova porodica bila je hrišćanska, a jedan njegov rođak je imao čin episkopa, dok mu je deda stradao tokom progona hrišćana.

U istorijskom smislu, Vasilije će ostati upamćen ne samo kao Svetac i prijatelj Grigorija Bogoslova, nego i kao nekoga ko je imao značajan uticaj na uspostavljanje opštežiteljne monaške tradicije.

Školovao se u Atini, gde i upoznaje Grigorija Bogoslova. Od vrsnih profesora stiče znanja iz mnogih nauka. Pored ostalih, uči astrologiju, filozofiju, retoriku, fiziku i druge.

Zatim se vraća u rodnu Cezareju i tamo najpre obavlja pravničke poslove, mada se ističe i kao retor.

Život Svetog Vasilija Velikog se promenio ubrzo. Tačnije, nakon poznanstva sa Jevstatijem Sevastejskim, arhiepiskopom Antiohije, koji je živeo asketski.

Vrlo brzo nakon tog susreta napušta svoj posao i odlučuje da svoj život posveti Svevišnjem. Krstio se 357. godine, posle čega odlazi na putovanje. Tom prilikom se uči monaštvi i podvizuje, posećujući Svetinje u Egiptu, Mesopotamiji, Siriji i Palestini.

Interesantno je pomenuti da postoji podatak da je godinu dana bio asketa u Egiptu. Dok je boravio kod arhimandrita Porfirija, Vasilije se hranio isključivo voćem i povrćem.

Po završetku putovanja po pomenjutim zemljama, kreće put Jerusalima. Tamo se u potpunosti predaje asketskom načinu života, posle čega se vraća u svoj rodni rgad. Uz njega, bilo je još monaha koji su se priklonili asketizmu, među kojima je bio i Vasilijev brat po imenu Petar. Svi oni su živeli u blizini malog mesta Anesi, na obalama Crnog mora, gde je bilo imanje Vasilijeve porodice.

U to vreme su tadašnji arhiepiskop Cezareje, ali i drugi velikodostojnici, prihvatili su Arijevo učenje, koje se u suštini kosilo sa hrišćanstvom. Tačnije Arije je smatrao da treba razlikovati Boga, koji je Tvorac i Isusa Hrista, koji je prema njegovom učenju, Božije stvorenje. Sve to je prilično pogodilo Vasilija i to je osnovni razlog zbog koga se on povukao na imanje kod Anesija.

Pet godina docnije vraća se u rodni grad, gde biva najpre rukopoložen za sveštenika. Svoj život posvećuje dobrotvornom radu, koji je fokusiran na gradnju takozvanih Vasilijada, što su bile narodne kuhinje, ali i bolnice i azili, koji su imali humanitarni karakteri.

Kako je ubrzo nakon toga preminuo tadašnji episkop Cezareje, a na njegovo mesto postavljen Jevstatije, koji nije bio blagonaklon prema njemu i njegovom radu, to Vasilije odlučuje da ponovo ode na svoje imanje kod Anesija.

I upravo je taj događaj značajan za vascelo hrišćanstvo, uzevši u obzir da je Vasilije, u društvu Svetog Grigorija, sa kojim je otišao na imanje, ali i drugih ljudi okupljenih oko njih, i zvanično uspostavio pravila monaškog života, koja je tom prilikom i pismeno zabeležio.

Za episkopa Cezareje Vasilije je izabran 370. godine, nakon smrti episkopa Jevstatija, koji ga je prethodno pozvao na pomirenje i od njega zatražio pomoć u borbi protiv arijanstva.

U narednih deset godina, sve dok se nije upokojio 1. odnosno 14. januara 379. godine, bio je episkop Cezareje. Za Sveca je proglašen vrlo brzo nakon upokojenja.

Ko slavi Svetog Vasilija Velikog?

U zavisnosti od toga kog dana u sedmici je Sveti Vasilije Veliki, trpeza za krsnu slavu treba da bude posna ili mrsna. Tradicionalno, ako pada u sredu ili petak, trebalo bi da slava Sveti Vasilije Veliki bude posna, dok je u ostale dane slavska trpeza mrsna.

Ima porodica u Srbiji koje slave upravo ovog Sveca kao svog zaštitnika, mada ne posebno veliki broj, kao kada je u pitanju na primer Nikoljdan ili Jovanjdan.

Budući da je u crkvenom kalendaru ovaj dan označen kao Nova godina, to bi trebalo voditi posebno računa o tome šta radite tog dana, jer se smatra da će vam baš u takvom raspoloženju proći i nastupajuća godina.

Ne zaboravite da svima koji ovog Sveca smatraju svojim zaštitnikom tog dana uputite čestitke:

Srećna slava Sveti Vasilije Veliki!

Inače, ovaj Svetac se u Grčkoj obeležava 1. januara i tog dana je i imendan svima, čija su imena potekla od imena ovog Svetitelja.